Είναι δυνατόν ένα κράτος-μέλος να αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση;

του Θανάση Λασκαράτου

Αν για την αποχώρηση ενός κράτους-μέλους από την ευρωζώνη μας λένε ότι θα πρόκειται για καταστροφή, μπορούμε να φανταστούμε τι θα μας πουν σε περίπτωση που κάποιος τολμήσει να θέσει την ερώτηση «μα προβλέπεται αποχώρηση κράτους –μέλους από την ΕΕ;».

Η προπαγάνδα των ευρωατλαντιστών υπέρ της ΕΕ έχει φθάσει σε τέτοιο βαθμό που οι πολίτες της ΕΕ όχι μόνο θεωρούν την ύπαρξη της Ένωσης σαν κάτι το φυσιολογικό ...σχεδόν μοιραίο αλλά επιπλέον έχουν την βεβαιότητα ότι καν δεν προβλέπεται ρήτρα αποχώρησης κράτους-μέλους.

Ωστόσο ρήτρα αποχώρησης υπάρχει’ πρόκειται για το άρθρο 50 της Συνθήκης της Ευρωπαϊκής Ένωσης , μιας συνθήκης, οι λεπτομέρειες της οποίας ποτέ δεν έγιναν αντικείμενο διαβούλευσης μεταξύ των πολιτών της ΕΕ. Οι ελίτ της Ευρώπης έχουν περιορίσει τον πολιτικό διάλογο αποκλειστικά και μόνο στις δυνατότητες αποκατάστασης του περίφημου ‘δημοκρατικού ελλείματος’ της ΕΕ και φυσικά δεν θέτουν κανένα θέμα περί του εφικτού ή μη αποδέσμευσης ενός κράτους-μέλους από την ΕΕ. Από την άλλη μεριά οι όψιμοι ευρωσκεπτικιστές δημαγωγούν λέγοντας ότι «εγώ θα παραβιάσω τις συνθήκες και θα λύσω την χώρα μου από τα δεσμά της ΕΕ». Είναι όμως έτσι;

Ιστορική αναδρομή

Συνέπεια της κατάρρευσης της πολυεθνικής Οθωμανικής Αυτοκρατορίας υπήρξε η δημιουργία...
πολλών εθνών-κρατών στον ευρωπαϊκό χώρο και μαζί και η έννοια της αυτοδιάθεσης των λαών. Η αρχή της αυτοδιάθεσης των λαών απέκτησε πιο συγκεκριμένο περιεχόμενο στο τέλος του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου κατά την σύνταξη της Χάρτας του ΟΗΕ (άρθρο1 παρ. 2 και 55), ενώ αναφέρεται μεταξύ άλλων και στην Δήλωση για την Χορήγηση Ανεξαρτησίας στις Αποικίες το 1960 καθώς και στα δύο Διεθνή Σύμφωνα για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα το 1966 , μετατρέποντας την αυτοδιάθεση των λαών από απλή ηθική αρχή σε δικαίωμα που αναγνωρίζεται από το διεθνές δίκαιο.

Η ίδια αρχή επαναλαμβάνεται στο προοίμιο της Σύμβαση της Βιέννης του 1969 περί του δικαίου που θα εφαρμόζεται στις συνθήκες μεταξύ κρατών. Με άλλα λόγια η αρχή της αυτοδιάθεσης είναι άμεσα συνδεδεμένη με την ρήτρα εξόδου από διεθνή συνθήκη. Επομένως, το διεθνές δίκαιο καθιστά παράνομη την σύνταξη διεθνούς συνθήκης, η οποία δεν περιλαμβάνει ρήτρα εξόδου μέρους απ΄αυτήν.

Οι Συνθήκες της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Η Συνθήκη της Ρώμης του 1957 (η ιδρυτική συνθήκη ΕΟΚ) παρ’ότι δεν περιελάμβανε ρήτρα εξόδου, δεν ήταν παράνομη εφόσον οι συνθήκες συντάσσονταν βάσει των τότε κανόνων του διεθνούς δικαίου, κάτι που δεν ισχύει όμως με την Συνθήκη του Μάαστριχτ του 1992 (Συνθήκη της Ευρωπαϊκής Ένωσης) , η οποία ήταν παράνομη επειδή δεν περιέλαμβανε ρήτρα αποχώρησης. Το ίδιο και η Συνθήκη του Άμστερνταμ του 1997, το ίδιο και η Συνθήκη της Νίκαιας του 2000.

Το ‘Ευρωπαικό Σύνταγμα’

Το 2004 δίνεται στην δημοσιότητα εν χορδαίς και οργάνοις το προσχέδιο ‘ευρωπαικού συντάγματος’ που επεξεργαζόταν επιτροπή «σοφών» υπό τον Giscard d’ Estaing. Το προσχέδιο ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων όχι μόνο από τον γαλλικό και ολλανδικό που το καταψήφισαν αλλά και από νομικούς – κυρίως βρετανούς και γερμανούς- οι οποίοι συνόψιζαν την κριτική τους σε ένα γεγονός: «πώς είναι δυνατόν μία συνθήκη που αφορά τόσα πολλά κράτη να παραβιάζει τόσο εξόφθαλμα το διεθνές δίκαιο από το πρώτο της άρθρο εφόσον αγνοεί την ρήτρα εξόδου;».

Το τελικό κείμενο της συνθήκης υπεγράφη το 2007 (Συνθήκη της Λισσαβόνας), περιελάμβανε ρήτρα εξόδου αλλά και την σιωπηρή συμφωνία να μην γίνεται ποτέ λόγος γι αυτό. Ακόμα και ο τίτλος που επελέγη, ‘Ευρωπαικό Σύνταγμα’, είναι παραπλανητικός. Δεν πρόκειται για ‘σύνταγμα’ αλλά για ‘διεθνή συνθήκη’ πολλών χιλιάδων σελίδων.

Έτσι, το λεγόμενο 'οικοδόμημα της ΕΕ' σήμερα λειτουργεί με βάση δύο συνθήκες που συμπεριλαμβάνουν όλα τα προηγούμενα κεκτημένα: την Συνθήκη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία περιλαμβάνει τις βασικές αρχές και την Συνθήκη για την λειτουργία της ΕΕ , που περιλαμβάνει όλες τις λεπτομέρειες και συντάχθηκε έτσι ώστε να μην ενδιαφέρει τον πολύ κόσμο.

Καταγγελία και αποχώρηση

Η συνθήκη της ΕΕ παρέχει, επομένως, την δυνατότητα σε ένα μέλος-κράτος να αποχωρήσει μονομερώς από την ΕΕ σύμφωνα με τους εσωτερικούς συνταγματικούς του κανόνες επικαλούμενο το άρθρο 50, το οποίο επιπλέον περιγράφει και τον τρόπο:

‘Το κράτος μέλος που αποφασίζει να αποχωρήσει γνωστοποιεί την πρόθεσή του στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Υπό το πρίσμα των προσανατολισμών του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, η Ένωση προβαίνει σε διαπραγματεύσεις και συνάπτει με το εν λόγω κράτος συμφωνία που καθορίζει τις λεπτομερείς ρυθμίσεις για την αποχώρησή του, λαμβάνοντας υπόψη το πλαίσιο των μελλοντικών του σχέσεων με την Ένωση’.

Οι λεονταρισμοί εκ μέρους ευρωπαίων πολιτικών που υπόσχονται στους λαούς τους έξοδο από την ΕΕ «με το έτσι θέλω» είναι εξ ίσου επικίνδυνοι με τις μεγαλοστομίες των ευρωπαϊστών για δήθεν απομόνωση των χωρών τους σε περίπτωση εξόδου από την ΕΕ, επειδή και οι δύο παραβιάζουν τις συνθήκες και περιφρονούν το διεθνές δίκαιο.

Όταν κάποιος περιφρονεί το δίκαιο, περιφρονεί και την δημοκρατία.

Ο Θανάσης Λασκαράτος είναι μέλος του Ε.Πα.Μ.