Ο «σοσιαλισμός του δικηγοράκου»

του Δημήτρη Καζάκη

Δεν είναι πρόβλημα το νόμισμα — Απορώ γιατί δεν το κατανοούν αυτοί με τα διπλώματα οικονομίας, δήλωσε ο βουλευτής επικρατείας του ΣΥΡΙΖΑ Μανώλης Γλέζος. Σε μια, βαρύνουσας σημασίας όπως θέλησε να την παρουσία η κομματική καμαρίλα του ΣΥΡΙΖΑ, παρέμβασή του ο Μ. Γλέζος επέμεινε μιλώντας στο «Κόκκινο» (Αυγή, 2/5) ότι δεν είναι το νόμισμα το καθοριστικό στοιχείο μιας οικονομίας, υπό την έννοια ότι «ο εργαζόμενος, και όχι το νόμισμα, είναι αυτό που παράγει τα αγαθά – και δεν μπορώ να καταλάβω πώς δεν το κατανοούν αυτοί με τα διπλώματα οικονομίας», αναρωτήθηκε χαρακτηριστικά.

Και παίρνοντας θέση εμμέσως πλην σαφώς, έθεσε τα πρόσθετα ερωτήματα: «Με συμφέρει ή όχι η δραχμή; Υπάρχει περίπτωση διολίσθησης και περίπτωση υπερ-πληθωρισμού; Μήπως το ευρώ μας συγκρατεί;». Η λύση δεν είναι το νόμισμα, συνέχισε, είναι «το πώς θα δώσουμε τη δυνατότητα να πιάσουν όλοι γρήγορα δουλειά», αποδίδοντας εξάλλου τη στασιμότητα του ΣΥΡΙΖΑ στις δημοσκοπήσεις στο γεγονός ότι «έχουμε κολλήσει στο ‘ευρώ ή δραχμή;’»

Καταρχάς, ο κ. Γλέζος επαναλαμβάνει ουσιαστικά την προβληματική της ηγεσίας του ΚΚΕ, που....
κι αυτή με την σειρά της θεωρεί ψευτοδίλημμα το ευρώ ή δραχμή και θεωρεί ως κεντρικό ζήτημα το ποιος παράγει τον πλούτο. Και οφείλουμε να πούμε πώς δεν είναι οι μόνοι. Το ίδιο κάνουν και αρκετοί νεοσυντηρητικοί της δεξιάς και της αριστεράς που θεωρούν είτε τόσο αυτονόητη την απάντηση υπέρ του ευρώ, που θεωρούν ως ψευτοδίλημμα οτιδήποτε το θέτει έστω υπό υποψία αμφισβήτησης, είτε νιώθουν τέτοια αμηχανία με το νόμισμα που προτιμούν να κλείνουν σε όλες τις πτώσεις και τα γένη το επίθετο «ταξικός –ή –ό». Μιμούμενοι μάλιστα με εξαιρετική επιτυχία το συμπαθές θαλάσσιο μαλάκιο με το όνομα συπία, ή κοινώς σουπιά, η οποία όταν θέλει να κρυφτεί αμολάει μελάνι. Η μόνη διαφορά είναι ότι οι σουπιές της αριστεράς αμολάνε «ταξικό» μελάνι.

Κι έτσι για όσους κάνουν το τραγικό λάθος να τους πάρουν στα σοβαρά θα πρέπει να γυρίσουν πίσω, πολύ πίσω στις θεωρίες του Αυστριακού νομοδιδάσκαλου Άντον Μένγκερ, αδελφού του ιδρυτή της Αυστριακής Σχολής της «οριακής χρησιμότητας» Καρλ Μένγκερ, η οποία αποτέλεσε τον προπάτορα της σχολής του Σικάγο της μεταπολεμικής περιόδου με εξέχουσα μορφή τον Μίλτον Φριντμαν και προνομιακό πεδίο δοκιμών των υστερικών θεωριών της τις χούντες τύπου Πινοσέτ στη Χιλή και αλλού. Ο Άντον Μένγκερ παντελώς άσχετος από οικονομικά και κατατρομαγμένος από την απάνθρωπη λογική του οικονομολόγου αδελφού του κατέληξε να προπαγανδίζει μια νομικίστικη αντίληψη του σοσιαλισμού. Το βασικό έργο του ήταν «το δικαίωμα της εργασίας σ’ ολόκληρο το προϊόν της».[1]

Σε τι συνίσταται η αντίληψη των οπαδών του Μένγκερ; Κατ’ αυτούς δεν χρειάζεται να ασχολείται κανείς με τα οικονομικά όταν το μόνο που έχει να κάνει είναι να διεκδικήσει κανείς το δικαίωμα της εργασίας σ’ ολόκληρο το προϊόν της. Κι έτσι όλα θα τελειώσουν υπέρ της εργασίας, υπέρ των εργαζομένων. Τόσο απλά χωρίς να χρειάζεται κανείς να μπλέξει με δύσκολα και σύνθετα ζητήματα όπως π.χ. είναι το χρήμα. Μα πώς είναι δυνατόν να ασχολούνται οι οικονομολόγοι με το χρήμα; Και μάλιστα σε μια οικονομία, στην οποία τα πάντα εκφράζονται σε χρήμα! Για δες κάτι ιδιοτροπίες που έχουν οι οικονομολόγοι! Πετάς ένα «ο εργαζόμενος, και όχι το νόμισμα, είναι αυτό που παράγει τα αγαθά» και καθάρισες… Τόσο απλά.

Βέβαια, αυτό δεν εμπόδισε τον Φρ. Ένγκελς από το να ειρωνευτεί αυτού του είδους τις θεωρίες και να τις ονομάσει «σοσιαλισμό του δικηγοράκου.»[2] Τώρα θα μου πείτε – και πιθανώς να έχετε δίκιο – ποιος είναι ο Ένγκελς; Είχε διαβάσει Γλέζο; Πώς λοιπόν τολμά αυτός και ο άλλος ο ακαμάτης σύντροφός του ονόματι Μαρξ – που ο Άντον Μένγκερ είχε ανακαλύψει ότι το μόνο που έκανε ήταν να ασχολείται με ανούσιες οικονομικές αναλύσεις και μάλιστα κυρίως για ένα τόσο άσχετο θέμα όπως το χρήμα – να ειρωνεύονται τόσο βαθυστόχαστες τοποθετήσεις;

Τι μας νοιάζει αν το χρήμα κυριαρχεί στον τρόπο παραγωγής, διάθεσης και αξιοποίησης των αγαθών που παράγει ο εργαζόμενος; Τι σημασία έχει αν από την αγοραστική δύναμη που δίνει το νόμισμα, δηλαδή το χρήμα, εξαρτάται ακόμη και η επιβίωση του ίδιου του εργαζόμενου; Τι μας νοιάζει αν από το χρήμα και την κυκλοφορία του εξαρτάται το αν θα έχει δουλειά ο εργαζόμενος ή όχι; Το γεγονός είναι ένα: «ο εργαζόμενος, και όχι το νόμισμα, είναι αυτό που παράγει τα αγαθά – και δεν μπορώ να καταλάβω πώς δεν το κατανοούν αυτοί με τα διπλώματα οικονομίας», όπως δήλωσε ο κ. Γλέζος. Τα ίδια έλεγε και στην εποχή του ο «σοσιαλιστής δικηγοράκος» Άντον Μένγκερ, αν και οφείλουμε να ομολογήσουμε με πιο αγνές προθέσεις από αυτές του κ. Γλέζου.

Κι έτσι οι όψιμοι οπαδοί αυτού του «δικηγορίστικου σοσιαλισμού» μας ψέλνουν διαρκώς το ίδιο τροπάρι, «δεν είναι πρόβλημα το νόμισμα». Κάποιοι σαν τον Γλέζο και την παρέα του προκειμένου να υπηρετήσουν το ευρώ κι ότι αντιδραστικό κρύβεται πίσω του και άλλοι σαν την ηγεσία του ΚΚΕ για να αναχωρήσουν από τον μάταιο τούτο κόσμο προσδοκώντας ανάσταση νεκρών και ζωή του μέλλοντος αιώνος αμήν. Και οι δυο επικαλούνται το συναίσθημα: κάποιοι το αίσθημα δικαιοσύνης, άλλοι το αίσθημα ανθρωπισμού. Και οι δύο παρουσιάζουν τις απαιτήσεις τους με την μορφή ευσεβών πόθων για τους οποίους δεν μπορεί κανείς να πει γιατί και πώς θα πρέπει ή αν μπορούν να εκπληρωθούν τούτη τη στιγμή και όχι χίλια χρόνια αργότερα.

Τους ενδιαφέρει; Ποσώς! Τι τους νοιάζει αν πεθαίνουν κατά χιλιάδες τα θύματα της ευρωολοκλήρωσης. Αν ο υπερεθνικός δεσποτισμός καταλύει κάθε έννοια ελευθερίας, εκτός από την ελευθερία της πολιτικής και μη εξαγοράς διαμέσου των αγορών και των κερδοσκόπων. Αν η πρωτοφανής μαζική ανεργία καθίσταται μόνιμη. Αν η νεολαία κυρίως ξεριζώνεται από την χώρα της για να σκλαβωθεί στα παζάρια των μεταναστών. Αν η εξαθλίωση των όρων ζωής και των συνθηκών εργασίας μετατρέπουν τους εργαζόμενους σε υποζύγια. Όσο μεγαλύτερος είναι ο πόνος και το αδιέξοδο της κοινωνίας, τόσο καλύτερα γι’ αυτούς, μιας και δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος για να επιβεβαιωθούν τα ιδεολογικά τους κολλήματα

Πίσω απ’ όλα αυτά ξέρετε τι κρύβεται; Ο καπιταλισμός, δηλαδή μια σκοτεινή συνωμοσία του κεφαλαίου που σαν αδηφάγο τέρας καταβροχθίζει τα πάντα. Έτσι τουλάχιστον τον αντιλαμβάνονται οι εξ επαγγέλματος αριστεροί. Αν το ψάξετε θα δείτε ότι δεν υπάρχουν άλλοι που να πιστεύουν τόσο πολύ στην παντοδυναμία του συστήματος που καταγγέλλουν στα λόγια. Γι’ αυτό και σήμερα ούτε που διανοούνται ότι μπορεί ο λαός με την πάλη του να ανατρέψει τα πάντα ακόμη και πάνω στο γενικό έδαφος του καπιταλισμού. Να κερδίσει μάχες ενάντια στο κεφάλαιο και την εξουσία του, οι οποίες μπορούν να ξεθεμελιώσουν ριζικά το καθεστώς που επιβάλλουν οι αγορές ακόμη κι εντός του καπιταλισμού. Αρκεί ο λαός και οι εργαζόμενοι μέσα από τις δικές τους οργανώσεις να δίνουν την μάχη για κάθε σπιθαμή εχθρικού εδάφους, να μην αποδέχονται κανένα τετελεσμένο ή δεδομένο γεγονός μόνο και μόνο επειδή το επιβάλλουν οι ισχυροί.

Σ’ αυτό δεν διαφέρει σε τίποτε ο κ. Γλέζος και η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ από την ηγεσία του ΚΚΕ. Γι’ αυτό και οι δυο ξεκινούν από την ίδια αφετηρία, την φιλοσοφία της πολιτικής αδιαφορίας. Ότι δεν μπορούν να κατανοήσουν, ή δεν τολμούν να αμφισβητήσουν έμπρακτα, απλά αδιαφορούν. Έστω κι αν είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της κυρίαρχης πολιτικής. Να πως προέκυψε ως ψευτοδίλημμα το ευρώ ή δραχμή τόσο για τον κ. Γλέζο, τους ομοϊδεάτες του στον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και για την ηγεσία του ΚΚΕ.

Οι μεν πρώτοι βαφτίζοντας τα προφανή διλήμματα της πραγματικής ζωής ως ψευτοδιλήμματα πιστεύουν απλά σε μια διαφορετική διαχείριση του υπάρχοντος καθεστώτος, ενώ οι άλλοι στον αναχωρητισμό από τον άθλιο τούτο κόσμο. Κι έτσι αντί να απαντούν στα διλήμματα που θέτει η ίδια η ζωή, απασχολούν κατά κόρο τον απλό κόσμο, τους εργαζόμενους, αλλά και με βάση αυτά χαράζει στρατηγική και τακτική η άρχουσα τάξη, αυτοί απλά αδιαφορούν. Μέχρι λοιπόν να μάθουν όλοι οι εργαζόμενοι και η κοινωνία να αδιαφορεί για τα διλήμματα που της θέτει η ίδια η ζωή τους, καλά κάνουν και παθαίνουν ότι παθαίνουν. Μέχρι να μάθουν να σέρνονται πίσω από τον κάθε νομοταγή αριστερό που της τάζει λαγούς με πετραχήλια υπό το υπάρχων καθεστώς ισοπέδωσης, ή τον γιαλατζί κρατικοδίαιτο επαναστάτη της κομματικής καμαρίλας που της τάζει έναν άλλο κόσμο σε μια άλλη ζωή. Μέχρι δηλαδή «να βγάλουν τα συμπεράσματά τους», όπως λένε, καλά να πάθουν! Άλλωστε οι βουλευτές και τα στελέχη των κομμάτων της αριστεράς, ευρωπαϊκής και «ταξικής», είναι πολύ καλά προστατευμένα από την λαίλαπα που μαστίζει την κοινωνία. Φροντίζει το κράτος γι’ αυτό. Το ίδιο κράτος που πασχίζει με κάθε τρόπο να εκμηδενίσει τον εργαζόμενο και να εξοντώσει μαζικά τον λαό.

Σήμερα, μπροστά στην ανάγκη να μιλάς συγκεκριμένα και να απαντάς ακόμη πιο συγκεκριμένα για τον τρόπο που οφείλει να απαλλαγεί η εργαζόμενη κοινωνία από την λαίλαπα, την μιζέρια και την εξόντωση, πολλοί έχουν διαλέξει ως καταφύγιο μια παραλλαγή ενός «σοσιαλισμού του δικηγοράκου» που τους επιτρέπει να υποστηρίζουν το τι είναι δίκαιο, χωρίς να μπαίνουν στον κόπο να μας πουν πώς θα επιβληθεί στις σημερινές συνθήκες. Πρόκειται για έναν «σοσιαλισμό» που ανάγει τα πάντα σε θεσμικές παρεμβάσεις και ρυθμίσεις με τις καλύτερες των προθέσεων αγνοώντας επιδεικτικά τις σχέσεις εκμετάλλευσης, εξουσίας και δύναμης που ενυπάρχουν οργανικά στην ίδια την λειτουργία της οικονομίας.

Υπάρχουν δυο βασικές σχολές «σοσιαλισμού του δικηγοράκου», που και οι δυο έχουν σαν αφετηρία την ρήση ότι «οι εργαζόμενοι παράγουν ολόκληρο τον πλούτο της κοινωνίας και άρα πρέπει να τον καρπώνονται». Η μεν πρώτη είναι η σχολή Γλέζου και ομοϊδεατών, οι οποίοι θέλουν να μας πείσουν ότι μπορούν να ακολουθήσουν μια άλλη πολιτική υπέρ των εργαζομένων και της δημοκρατίας μέσα στα υπάρχοντα πλαίσια του ευρώ και υπό την απολυταρχία της ΕΕ. Να γιατί είναι ψευτοδίλημμα γι’ αυτούς το ευρώ ή δραχμή. Το πώς θα το κάνουν δεν μας εξηγούν. Απλά θα σταθούν σαν τον Μωϋσή μπροστά στην Θάλασσα και θα διατάξουν τα νερά ν’ ανοίξουν για να διαβεί ο περιούσιος λαός του Γιαχβέ. Αυτό το νόημα έχει η διαπραγμάτευση εντός της ευρωζώνης για να πειστούν οι δανειστές, οι Γερμανοί, οι αξιωματούχοι της ΕΕ, οι αγορές. Αν κι αυτό το τελευταίο είναι μάλλον πιο δύσκολο εγχείρημα από το βιβλικό θαύμα του Μωϋσή. Δεν έχει καμιά σημασία αν αυτό μπορεί να γίνει ή όχι. Σημασία έχει ότι το πιστεύει ο κ. Γλέζος και η παρέα του. Κι εφόσον αυτοί το πιστεύουν δεν πέφτει σε κανέναν άλλον ο λόγος. Ούτε καν στην ίδια την πραγματικότητα, που δεν βασίζεται στο γεγονός ότι οι εργαζόμενοι παράγουν τα αγαθά, αλλά στην πλήρη αυτονόμηση του χρήματος και στην υποταγή τόσο του εργαζόμενου, όσο και της πραγματικής οικονομίας στο χρήμα.

Η δεύτερη σχολή είναι η ηγεσία του ΚΚΕ, που θεωρεί επίσης ψευτοδίλημμα το ευρώ ή δραχμή γιατί λέει ότι είναι υπέρ της αποδέσμευσης από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Όχι γενικά υπέρ της αποδέσμευσης, αλλά υπό το καθεστώς της δικής της προσωποπαγούς εξουσίας, που ονομάζει «λαϊκή εξουσία» και η οποία είναι μια παραλλαγή του παλιού συνθήματος του Ανδρέα «ο λαός στην εξουσία, το ΠΑΣΟΚ στην κυβέρνηση» και ο σώζων εαυτόν σωθήτω! Για την ηγεσία του ΚΚΕ η πολιτική μεταβολή δεν είναι παρά μια πολύ απλή διαδικασία: όταν οι εργαζόμενοι θα έχουν μπουχτίσει από ανεργία, εξαθλίωση και απόλυτη μιζέρια, όταν οι εργαζόμενοι θα έχουν χάσει κάθε ελπίδα να κερδίσουν το οτιδήποτε μέσα στα πλαίσια του υπάρχοντος καπιταλιστικού συστήματος, τότε αντί να περιστοιχίσουν ένα καθαρόαιμο φασιστικό κόμμα, θα πάρουν από πίσω την ηγεσία του ΚΚΕ που τότε θα είναι έτοιμη για το μεγάλο άλμα. Θα πηδήξει από το ένα στο άλλο, από τον «καπιταλισμό» στην «λαϊκή εξουσία». Όπως ακριβώς γίνεται με μια απλή διαδοχή από στατικές εικόνες. Αρκεί να πατήσεις το κατάλληλο κουμπί. Τόσο απλά, χωρίς ενδιάμεσες φάσεις, χωρίς μεταβατικές καταστάσεις, χωρίς στάδια ανάπτυξης, δίχως τίποτε τέτοια «οπορτουνιστικά» που γεννά αναγκαστικά η αληθινή ζωή της κοινωνίας σε εξέλιξη.

Οπότε γιατί να ασχοληθεί η ηγεσία του ΚΚΕ με το τι θα κάνει για να βγει η χώρα από την Ευρωπαϊκή Ένωση, τι θα κάνει με το νόμισμα, αν είναι υπέρ ενός εθνικού, ή ενός παγκόσμιου νομίσματος, τι θα κάνει με τις τράπεζες και με την χρηματαγορά, τι θα κάνει με την κεντρική τράπεζα και με άλλες τέτοιες σκοτούρες. Όλα αυτά λύνονται πολύ εύκολα. Οι εργαζόμενοι θα καρπώνονται τον πλούτο που παράγουν αφού κοινωνικοποιηθούν όλα τα μέσα παραγωγής. Και μην τυχόν σταθείτε τόσο άμυαλοι και αναρωτηθείτε ότι όλα αυτά για να γίνουν, για να κοινωνικοποιηθούν στ’ αλήθεια, στην πράξη τα μέσα παραγωγής χρειάζεται μια ολόκληρη ιστορική εποχή, όπως έλεγαν οι κλασικοί, διότι θα πέσετε έξω. Η κ. Παπαρήγα και η παρέα της έχουν ξεπεράσει προ πολλού τον Λένιν, τον Μαρξ και κάθε άλλον άμυαλο επαναστάτη του παρελθόντος που μολύνθηκε από τα σαράκι του «οπορτουνισμού» της αληθινής ζωής.

Έχουν βρει – τουλάχιστον στα λόγια – τον απόλυτο τρόπο για να γίνουν όλα αυτά αυτόματα: par ordre du mufti, δηλαδή με διαταγή του Μουφτή. Αρκεί να το θελήσει το Κόμμα όταν θα βρίσκεται στην εξουσία και αμέσως ο πλούτος θα ανήκει σ’ αυτούς που τον παράγουν και τα μέσα παραγωγής θα κοινωνικοποιηθούν. Par ordre du Mufti! Κι όποιος διαφωνεί ας ετοιμαστεί από τώρα για το κομματικό καθαρτήριο.

Η φιλολογία περί ψευτοδιλήμματος στηρίζεται σε μια χυδαία εργαλειακή αντίληψη, που αντιμετωπίζει το νόμισμα ως κάτι ουδέτερο. Όλοι τους στηρίζονται, με την βοήθεια του επίσημου και ανεπίσημου συστήματος μαύρης προπαγάνδας, σ’ έναν φετιχισμό του νομίσματος. Αυτός ο φετιχισμός στηρίζεται στο γεγονός ότι ο κοινός άνθρωπος πιστεύει πώς το ευρώ, ή όποιο άλλο χαρτονόμισμα είναι το ίδιο πράγμα, αρκεί να το έχει στην τσέπη του. Κι επομένως το πιο «ακριβό» νόμισμα σε συναλλακτική αξία, θεωρείται και ως το πιο πολύτιμο νόμισμα. Έτσι το ευρώ ως ένα από τα παγκόσμια αποθεματικά νομίσματα, ως «σκληρό» νόμισμα των διεθνών συναλλαγών, νομίζει ο απλός κόσμος ότι είναι πιο πολύτιμο από κάποιο εθνικό νόμισμα που αφορά μια μικρή οικονομία. Σ’ αυτήν την εντύπωση βασίζεται η ισχύς του ευρώ στην κοινή γνώμη.

Η αλήθεια είναι ότι το νόμισμα εκφράζει κοινωνικές σχέσεις, σχέσεις εξουσίας, επιβολής και κυριαρχίας. Κι επομένως όλα τα νομίσματα δεν είναι ίδια πρώτα και κύρια από την σκοπιά των σχέσεων της κυριαρχίας που εκφράζουν. Μήπως το ευρώ εκφράζει την παραγωγή αγαθών από τους εργαζόμενους; Εκφράζει ή μπορεί να εκφράσει την κυριαρχία των εργαζομένων πάνω στο προϊόν της δουλειάς τους; Ούτε κατά διάνοια. Το ευρώ είναι ένα αξιόγραφο που έχει επινοηθεί από τις τράπεζες και τις χρηματαγορές για να εξυπηρετεί τον αποθησαυρισμό και την αυτοαξιοποίηση του κεφαλαίου στις διεθνείς χρηματαγορές. Το ευρώ έχει αυτονομηθεί πλήρως από τις οικονομίες όπου λειτουργεί ως μέσο πληρωμής και εξαρτάται σχεδόν αποκλειστικά από την δυνατότητά του να εξυπηρετεί τις διεθνείς αγορές κεφαλαίου. Η ευρωζώνη παράγει ΑΕΠ της τάξης των 13 δις ευρώ. Η νομισματική κυκλοφορία του ευρώ (Μ3) ανερχόταν το 2012 σε 9,7 τρις ευρώ. Σ’ αυτά πρέπει να προσθέσουμε άλλα 1,4 τρις ευρώ που κρατούν οι κεντρικές τράπεζες παγκόσμια ως αποθεματικά και άλλα 37 τρις ευρώ που αποτελούν την έκταση της τραπεζικής πίστης με όρους ευρώ. Επίσης, στη αγορά συναλλάγματος ανταλλάσσονται πάνω από 340 τρις ευρώ, σύμφωνα με τα στοιχεία του 2010 της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών.

Σε μια τέτοια κυκλοφορία ευρώ στις διεθνείς αγορές χρήματος, πώς μπορεί να επιδράσει μια οικονομία σαν την Ελλάδα; Εδώ δεν μπορεί να επιδράσει καλά-καλά ούτε καν μια οικονομία σαν την Γερμανία. Γι’ αυτό και κάτω από το βάρος της διατήρησης της θέσης του ευρώ στις διεθνείς κεφαλαιαγορά, η Γερμανία αρχίζει ακόμη κι αυτή να παρουσιάζει σημάδια στασιμότητας και κάμψης. Είναι σίγουρο ότι όλες οι χώρες της ευρωζώνης, συμπεριλαμβανομένης και της Γερμανίας, θα τσακιστούν κάτω από το βάρος του ευρώ, κάτω από την ανάγκη να διατηρήσει την προνομιούχα θέση του στις διεθνείς αγορές χρήματος.

Να γιατί χρειαζόμαστε εθνικό κρατικό νόμισμα. Διότι είναι ο μόνος τρόπος για να ελεγχθεί η κυκλοφορία χρήματος με βάση τις πραγματικές ανάγκες της οικονομίας και της εργασίας. Μόνο με εθνικό κρατικό νόμισμα μπορεί να επενδύσει μια οικονομία στην ζωντανή εργασία, να ενισχύσει την αγοραστική δύναμη του μισθού, να χρηματοδοτήσει χωρίς χρέος επενδύσεις πρωτίστως στην παραγωγή και να θέσει υπό κοινωνικό έλεγχο το τραπεζικό σύστημα της χώρας. Τίποτε απ’ όλα αυτά δεν μπορεί να γίνει με το ευρώ. Εκτός βέβαια από τους ευσεβείς πόθους του κ. Γλέζου.

Άλλωστε δεν υπήρξε ποτέ κανενός είδους ριζική μεταβολή χωρίς η νέα πολιτική κατάσταση να μην φροντίσει να περάσει στα χέρια του κράτους η έκδοση του νομίσματος. Το γνωρίζει αυτό ο κ. Γλέζος, ή όχι;

Γνωρίζει επί παραδείγματι ότι χωρίς το πληθωριστικό «ηπειρωτικό χρήμα» που τύπωσαν οι εξεγερμένες αμερικανικές πολιτείες δεν θα μπορούσαν να νικήσουν την υπερδύναμη της εποχής, δηλαδή την Βρετανία; Ή μήπως θα έπρεπε οι πατέρες των ΗΠΑ να ακούσουν τον κ. Γλέζο και να μην ασχοληθούν με το νόμισμα; Αν έκαναν κάτι τέτοιο, η αμερικανική επανάσταση δεν θα νικούσε ποτέ.

Γνωρίζει επίσης ότι χωρίς το χάρτινο χρήμα που τύπωσε η Γαλλική Εθνοσυνέλευση, τα assignat, δεν θα μπορούσε να επιβιώσει η Μεγάλη Γαλλική επανάσταση, ούτε να κερδίσει στους πολέμους της εναντίον της συνασπισμένης ευρωπαϊκής αντίδρασης. Γιατί άραγε και οι Γάλλοι επαναστάτες δεν θεώρησαν ως ψευδοδίλλημα το νόμισμα;

Για να μην πούμε τι έγινε στην Ρώσικη επανάσταση. Ο μπολσεβίκος Πρεομπραζένσκι εξηγεί το γιατί πέτυχε να νικήσει η επανάσταση: «Η επαναστατική κυβέρνηση της Γαλλίας κατάφερε να υπάρξει και να διεξάγει πόλεμο χάρις σε χαρτονόμισμα. Τα “assignats” έσωσαν τη Μεγάλη Γαλλική Επανάσταση. Τα χαρτονομίσματα της Σοβιετικής Δημοκρατίας υποστήριξαν τη Σοβιετική κυβέρνηση στις πιο δύσκολες στιγμές της, όταν δεν υπήρχε δυνατότητα να πληρώσει για τον εμφύλιο πόλεμο μέσω άμεσων φορολογικών εσόδων. Δόξα στην εκτυπωτική μηχανή! Σίγουρα, οι μέρες της τώρα είναι μετρημένες, αλλά έχει εκπληρώσει τα τρία τέταρτα του καθήκοντός της. Στα αρχεία της μεγάλης προλεταριακής επανάστασης, δίπλα στα σύγχρονα όπλα, τα τυφέκια και τα πολυβόλα που κατατρόπωσαν τους εχθρούς του προλεταριάτου, μια δοξασμένη θέση θα καταλαμβάνεται από αυτό το πολυβόλο της Λαϊκής Επιτροπής Οικονομικών που επιτέθηκε στο αστικό καθεστώς στα μετόπισθεν – το νομισματικό του σύστημα – μετατρέποντας τον αστικό οικονομικό νόμο της νομισματικής κυκλοφορίας σε μέσο καταστροφής του ίδιου του καθεστώτος και σε πηγή χρηματοδότησης της επανάστασης.»[3]

Ίσως θα πρέπει να πάμε σε πιο γνώριμες καταστάσεις στον κ. Γλέζο. Γιατί άραγε ρίσκαραν την ζωή τους οι σύντροφοί του το 1944 με σκοπό να διασώσουν τις εκτυπωτικές μηχανές χαρτονομίσματος που οι υποχωρούντες ναζί ήθελαν να καταστρέψουν; Γιατί δεν είπαν αυτό που λέει σήμερα ο κ. Γλέζος και να υπομείνουν το νομισματικό καθεστώς που είχαν επιβάλει από την εποχή της δολοφονίας του Καποδίστρια οι μεγάλες προστάτιδες δυνάμεις; Γιατί θεώρησαν τόσο σημαντικό το να μπορεί η ελεύθερη πια πατρίδα τους να έχει δικαίωμα να τυπώνει το δικό της νόμισμα στο δικό της κρατικό εκτυπωτικό;

Γιατί ο Δ. Μπάτσης, ο Α. Αγγελόπουλος, που τότε ήταν στο ΕΑΜ, και άλλοι του κινήματος της Επιστήμης Ανασυγκρότησης (ΕΠΑΝ) θεωρούσαν τόσο σημαντικό το να διαθέτει η χώρα το δικό της κρατικό νόμισμα; Δεν θα ήταν καλύτερο να λειτουργεί με την βρετανική λίρα, που οι στρατιωτικές δυνάμεις κατοχής της Βρετανίας μετά την απελευθέρωση τύπωναν στην Ελλάδα, ή με την χρυσή λίρα στερλίνα; Ή μήπως κι αυτοί οι άσχετοι της ΕΠΑΝ δεν μπορούσαν να καταλάβουν αυτό που κατανοεί μόνο ο κ. Γλέζος, γιατί είχαν κι αυτοί «διπλώματα οικονομίας»;

Μήπως απλά γνώριζαν πολύ καλά αυτό που έχει απαρνηθεί εδώ και πολλά χρόνια ο κ. Γλέζος; Μήπως γνώριζαν ότι για να διεκδικήσεις την ελευθερία σου σαν λαός και σαν οικονομία που λειτουργεί υπέρ του λαού, τότε οφείλεις να έχεις εθνικό κρατικό νόμισμα. Δεν σου λύνει τα προβλήματα, αλλά είναι η μοναδική αφετηρία για να αντιμετωπίσεις τα οικονομικά προβλήματα από την σκοπιά των συμφερόντων των εργαζομένων. Αυτό το γνωρίζουν όλοι όσοι ασχολούνται με το θέμα από τις αρχές του 19ου αιώνα. Ακόμη να το αντιληφθεί ο κ. Γλέζος; Ή δεν του καίγεται καρφί για το δικαίωμα αυτοδιάθεσης του λαού και νοιάζεται μόνο για την νομή της εξουσίας με τις πλάτες των αξιωματούχων της ευρωζώνης;

Μέρος του δημοσιεύτηκε στο Χωνί, 12/5/2013

[1] Anton Menger, Das Recht auf den vollen Arbeitsertrag in geschichtlicher Darstellung, Stuttgart, 1891.

[2] F. Engels, Lawyers’ Socialism, MECW, vol. 26, Moscow: Progress Publishers, 1990, σ. 597.

[3] Φ. Πρεομπραζένσκυ, Χαρτονόμισμα κατά την προλεταριακή δικτατορία, Κρατικές εκδόσεις, Μόσχα, 1920, σ. 4.