Δ. ΚΥΠΡΙΩΤΗΣ: Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821 ΗΤΑΝ ΤΑΞΙΚΗ Ή ΕΘΝΙΚΟΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΗ;

Στρατηγός ε.α. Δημήτρης Κυπριώτης μέλος της π.γ. του Ε.Πα.Μ.

Εισαγωγική τοποθέτηση του στην ομώνυμη θεματική βραδιά στο στέκι του Νότιου τομέα του ΕΠαΜ

Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821 ΗΤΑΝ ΤΑΞΙΚΗ Ή ΕΘΝΙΚΟΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΗ;

Υμνούμε και τιμούμε το μοναδικό γεγονός

Το ’21 παραμένει η μεγάλη ώρα του λαού μας!

Σ΄ αυτή,  έπειτα από μια σκλαβιά που κράτησε 368 χρόνια, οι Έλληνες άδραξαν τ΄ άρματα  ενάντια σε μια πανίσχυρη και απέραντη αυτοκρατορία, αποφασισμένοι να πολεμήσουν ως το θάνατο για να αποχτήσουν την εθνική ελευθερία τους.

Ο εχθρός είχε τα πάντα. Στρατούς, στόλους, χρήματα, ακόμη και τη νομιμότητα του κυριάρχου, που η Ιερά Συμμαχία ύψωσε σε δόγμα στο συνέδριο της Βιέννης το 1815.

Οι ξεσηκωμένοι  είχαν, για μόνο αντιστάθμισμα, την απελπισία του σκλάβου. Κι όμως νίκησαν γράφοντας, στις σελίδες της παγκόσμιας ιστορίας, λαμπρότατο κεφάλαιο.

Απέδειξαν, για μια ακόμη φορά, πως κανείς λαός δε μένει υπόδουλος όταν πάρει την απόφαση να ζήσει ελεύθερος ή να πεθάνει.

ΓΕΝΙΚΑ

Προσπαθώντας να προσεγγίσουμε την ουσία του θέματος, χρειάζεται να αναφερθούμε  με  συντομία σε βασικά στοιχεία , που θεωρούμε ότι είναι αναγκαία για την καλλίτερη ανάπτυξή του.

Η δημιουργία του Ελληνικού Έθνους είναι αιτία ανάπτυξης αντιμαχομένων απόψεων, χρήσιμων όμως και για το θέμα αυτό, όμως δεν σκοπεύουμε να μπούμε και εμείς τώρα στη διερεύνησή του.

Άλλο Φυλή: Γνώρισμά της είναι η εθνογέννεση που τα γνωρίσματά της είναι Ανθρωπολογικά/Σωματικά

Άλλο Εθνότητα: Καθορίζεται όχι μόνο από φυλετικά χαρακτηριστικά, αλλά και από κοινή γλώσσα, ήθη, έθιμα και χώρο κατοικίας.

Άλλο Έθνος: Είναι κοινότητα ανθρώπων που δημιουργήθηκε ιστορικά με κοινή γλώσσα, έδαφος, οικονομική διάρθρωση και πολιτισμό.

Ας γνωρίζουμε ότι: Τα Έθνη αναφαίνονται σε μια ορισμένη ιστορική στιγμή. Αρχίζουν από τη χαλιναγώγηση της Φεουδαρχίας από τη Βασιλεία και ολοκληρώνονται με την άνοδο της αστικής τάξης.

ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Η Γαλλική Επανάσταση.

14 Ιουλίου 1789. Ο λαός του Παρισιού κυριεύει τη Βαστίλη, το κάστρο-φυλακή της απολυταρχίας. Ως τότε 3 τάξεις υπάρχουν στη Γαλλία. Οι Ευγενείς, ο Κλήρος και οι άλλοι Πολίτες. Οι τελευταίοι αντιπροσωπεύουν το 99% του πληθυσμού της χώρας, χωρίς πολιτικά δικαιώματα και βρισκόταν κάτω από την απολυταρχική εξουσία των

δύο άλλων.

26 Αυγ. 1789: Η Συντακτική Εθνοσυνέλευση ψηφίζει τα δικαιώματα του πολίτη. Η σημαντική αυτή διακήρυξη τονίζει για πρώτη φορά στον κόσμο πως ‘’ Οι άνθρωποι γεννιούνται ελεύθεροι και έχουν ίσα δικαιώματα’’.

Όμως αυτή η Επανάσταση, πνιγμένοι μέσα στο ίδιο της το αίμα, θα στραγγαλιστεί από τα χέρια του νεαρού στρατηγού που φώναξε να τη σώσει. Ο Ναπολέοντας θα γίνει  Ύπατος και έπειτα Αυτοκράτορας.

Ο Μπετόβεν σβήνει από την ηρωική του συμφωνία, την αφιέρωση που του είχε κάνει.

Οι ελπίδες των λαών φυλλοροούνε. Αντί τη λευτεριά που καρτέριζαν βλέπουν κουφάρια από τον καταχτητή.

Οι Έλληνες  μένουν πάλι σκλάβοι. Έμαθαν όμως τούτη τη μεγάλη αλήθεια: ‘’ Η λευτεριά δε δίδεται δώρο σε κανέναν. Η λευτεριά καταχτιέται’’

Αυτήν την αλήθεια θα τη διακηρύξει ο Ρήγας και θα τη βάλει    πρώτος σε πράξη ο Ρήγας Βελεστινλής.

Η ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΩΓΡΑΦΙΑ

Η Κλεφτουριά:

    

Στα χρόνια της σκλαβιας ο λαός δημιουργούσε το στρατό του ’21 (κλέφτες). Αυτοί ήταν η ‘’μαγιά της λευτεριάς’’

(Μακρυγιάννης)

Και το εύλογο ερώτημα που μπαίνει είναι: Δηλαδή όποιος έβγαινε κλέφτης δημιουργούσε στρατό; Όχι βέβαια είναι

η απάντηση. Έβρισκε την ατομική του ελευθερία στα βουνά!

Και όμως έτσι με αυτόν τον τρόπο δημιουργούσαν τις πιο διαλεχτές στρατιωτικές δυνάμεις του Έθνους, φτιαγμένες για τους πιο δύσκολες από όλες τις στρατιωτικές επιχειρήσεις(Κλεφτοπόλεμο, ή με τα σημερινά δεδομένα Ανταρτοπόλεμο).

Ο Λαός αγάπαγε τους κλέφτες, τους καμάρωνε, τους υποστήριζε, τους έδινε τροφές γιατί ήταν οι προστάτες του. Με τους κλέφτες ελεύθερους στα βουνά, ο Λαός ένοιωθε τον εαυτό του λιγότερο δούλο.

Υπήρχαν και οι κλέφτικοι βαθμοί, ιεραρχία. Καπετάνιος, πρωτοπαλίκαρο, παλληκάρι, ψυχογιός.’’ Όταν οι κλέφτες ανέμιζαν το μπαϊράκι του ξεσηκωμού, τότε γίνονταν ζορμπάδες(επαναστάσεις)και το κίνημα αποκτούσε εθνική

συνείδηση’’.

Οι κλέφτες κτύπαγαν τούρκους, πασάδες, κοτζαμπάσηδες, αλλά ποτέ φτωχούς, ποτέ γυναίκες είτε αυτές ήταν χριστιανές είτε τουρκάλες. Λύτρα έπαιρναν από τούρκους, κοτζαμπάσηδες, καλόγηρους και παπάδες που

φερόντουσαν άσκημα στο Λαό.

Οι Αρματολοί:

Βγήκαν από την κλεφτουριά. Ήταν δηλαδή κλέφτες που    συμβιβάστηκαν με την εξουσία παίρνοντας πάνω τους την ευθύνη να προστάτεψαν μια ορισμένη περιφέρεια.

Κλέφτες και αρματολοί ήσαν ο πρώτος και μόνος στρατός που παρέταξε η Ελλάς   και κλόνισε την αυτοκρατορία. Δίχως αρματολούς και κλέφτες, θα ήταν αδύνατο να αντιβγούν οι απόλεμοι χωριάτες στις δυνάμεις της Οθωμανικής αυτοκρατορίας.

Καραβοκυραίοι και Συντροφοναύτες

Αν ήταν δύσκολο να γίνει στρατός χωρίς κλέφτες και αρματολούς, ήταν αφάνταστα πιο δύσκολο να δημιουργηθεί στόλος από το τίποτα.

Χρειάζονταν όχι μόνο έμπειροι ναυπηγοί, αλλά και χρήματα πολλά. Κατόπιν πληρώματα. Από 6-7 χρονών οι συγγενείς παίρνανε τα παιδιά να δουλέψουν στα καράβια. Πρώτα μούτσοι, μετά θαλασσόλυκοι. Πρόδρομοι

καραβοκύρηδες οι Μανιάτες(κυρίως κουρσάροι), οι Γαλαξιδιώτες και οι Μεσολογγίτες. Μετά κυριάρχησαν οι καπεταναίοι από την Ύδρα , Σπέτσες και Ψαρά.

Προεστοί /Δημογέροντες/ Κοτζαμπάσηδες

Όλοι  μαζί σε μία κατηγορία.  Ήταν οι σύμμαχοι των Τούρκων για τη διατήρηση της τάξης και για το μάζεμα των φόρων. Κατάγονταν από πλούσιες οικογένειες. Κάποιοι κυβερνούσαν με δικαιοσύνη και αισθάνονταν πατριώτες, οι περισσότεροι όμως έβλεπαν με περιφρόνηση το Λαό. Συχνά η συμπεριφορά τους ήταν πιο σκληρή και από αυτήν των Τούρκων.

Διαφώτιση:

Δεν μπορεί να υπάρξει επανάσταση χωρίς διαφώτιση.Της Γαλλικής Επανάστασης προηγήθησαν οι εγκυκλοπαιδιστές (Βολταίρος, Μοντεσκιέ, Ρουσώ κλπ).

Η περίοδος του  Ελληνικού Διαφωτισμού αρχίζει το 1536(Νικόλαος Σοφιανός) και κορυφώνεται στα τέλη του 18ου αρχές 19ου αιώνα με τους Αδαμάντιο Κοραή, το Ρήγα Βελεστινλή και την Ελληνική Νομαρχία.

Ο Ρήγας έγραψε 3 Επαναστατικά κείμενα: Επαναστατική προκήρυξη, Δικαιώματα του ανθρώπου, Σύνταγμα 

Ελληνική Νομαρχία:

Είναι το πιο ώριμο κείμενο του προεπαναστατικού διαφωτισμού, αφιερωμένο στο Ρήγα. Συγγραφέας του όλη η υπόδουλη Ελλάδα.

Έχει υλικό όχι μόνο για το ’21αλλά για όλες τις επαναστάσεις ενάντια στην ολιγαρχία και τον σκοταδισμό που ακολούθησαν από τότε μέχρι και τώρα.

Αντί για Ελληνική Δημοκρατία ονομάστηκε Ελληνική Νομαρχία για λόγους ασφαλείας.

Βρίσκεται στην πρωτοπορία του Ελληνικού Διαφωτισμού!

Τα Γιάννενα του Αλή Πασά:

Είναι η πολιτιστική πρωτεύουσα της σκλαβωμένης χώρας. Έχει δύο φωτισμένα μυαλά τον Αθανάσιο Ψαλίδα και τον Ιωάννη Βηλαρά, που καθοδηγούν και προωθούν τα γράμματα και τον πολιτισμό.

Φιλική Εταιρεία:

Ιδρύθηκε στην Οδησσό το 1814 (N. Σκουφάς, Ε. Ξάνθος, Α. Τσακάλωφ)

Προηγήθηκαν είτε δημιουργήθηκε την ίδια περίοδο με άλλες Εταιρείες στην Ελλάδα και το Εξωτερικό. Αυτό βοήθησε τη Φιλική Εταιρεία γιατί στο άκουσμα ‘’Εταιρεία’’ δεν δημιουργούσε υπόνοιες επαναστατικής οργάνωσης.

Υπήρχαν μεταξύ άλλων:

-Ελληνόγλωσσο Ξενοδοχείο(Αθήνα 1813)

-Φιλόμουσος Εταιρεία (Αθήνα 1814)

-Φιλόμουσος Εταιρεία(Βιέννη 1814)

Οι ιδρυτές την δημιούργησαν  με πενιχρά μέσα. Μοναδικό κεφάλαιο ο πόθος για λευτεριά και πως αυτήν θα την κατακτούσε το έθνος με τις δικές του δυνάμεις.

Διαβάζουμε στα απομνημονεύματα του Κολοκοτρώνη.

‘’ Είδα τότε ότι, ότι κάμομε θα το κάμομε μοναχοί και δεν έχουμε ελπίδα καμία από τους ξένους’’ Αυτό ήταν και απάντηση στη ρήση των καταχτητών.

Γκιλιτζιμίζλιαν αλτίκ, Γκιλιτζιμίζλιαν βερετζειζ (Με το σπαθί τα πήραμε, με το σπαθί θα τα δώσουμε)

Οι τύραννοι, οι βασιλιάδες, οι πρόγονοι, οι πρίγκιπες μετράνε μονάχα τις λόγχες. Οι λαοί πυργώνουν την ελευθερία προσφέροντας της θυσία τη ζωή τους. Και σε τούτον τον αγώνα βγαίνουν στο τέλος, κερδισμένοι οι λαοί’’.

ΑΣ ΠΙΑΣΟΥΜΕ ΤΟ ΝΗΜΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΗ

ΓΕΝΙΚΑ:

Μετά από αυτήν τη γενική τοποθέτηση που μας δίνει το κλίμα και τις βασικές συνθήκες που επικρατούν στο εγγύς και στο άμεσο περιβάλλον της σκλαβωμένης χώρας ας πιάσουμε το νήμα από τα διάφορες ιδεολογικές ερμηνείες και παρερμηνείες για την Επανάσταση του 1821, για να καταλήξουμε στη συνθετική μας άποψη για το θέμα Ταξική ή Εθνικοαπελευθερωτική η Επανάσταση εξετάζοντας και  την κοινωνική σύνθεση της Φιλικής Εταιρείας, του καθοδηγητικού τρόπο τινά οργάνου της.

Η ελληνική επανάσταση ήταν εθνική με την έννοια της συμμαχίας διαφορετικών κατακτημένων κοινωνικών τάξεων εναντίον των Οθωμανών.

Είχε αστικά κοινωνικά χαρακτηριστικά εξαιτίας της συμμετοχής των αστικών, στρατιωτικών και γαιοκτημονικών στρωμάτων, αλλά ενείχε και αγροτικά κοινωνικά χαρακτηριστικά, εξαιτίας της συμμετοχής των αγροτικών

στρωμάτων.

Η ελληνική επανάσταση δεν είχε πληβειακό «εργατικό» χαρακτήρα, αφού δεν υπήρχαν μεγάλα αστικά και βιοτεχνικά κέντρα στην περιοχή και ως εκ τούτου, δεν εμφανίστηκε μια πιο ριζοσπαστική και πληβειακή πτέρυγα που θα έθετε περισσότερα λαϊκοδημοκρατικά αιτήματα, όπως ήταν το κίνημα των ξεβράκωτων στο Παρίσι.

Εκτός όμως από εθνική, είναι αστική δημοκρατική όχι με την έννοια ότι πραγματοποιήθηκε από μία αστική τάξη, αλλά με την έννοια ότι αντιπαρατίθεται στην οθωμανική απολυταρχία και εγκαθιδρύει ένα δημοκρατικό πολιτικό σύστημα.

Η ελληνική επανάσταση αποτέλεσε έναν πολιτικό σεισμό μέσα σε μια Ευρώπη βαθιά συντηρητική και αντιδραστική.

Το κίνημα του φιλελληνισμού δεν ήταν παρά η ανάταση των φιλελεύθερων ιδεών και η διεθνιστική αλληλεγγύη όλων των ριζοσπαστών και επαναστατών της Ευρώπης.

Πιάνοντας το νήμα από τη Γαλλική Επανάσταση, το επέστρεψε στην Ευρώπη, καθώς ακολουθεί στην ευρωπαϊκή ήπειρο μια νέα σειρά εξεγέρσεων και επαναστάσεων.

ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΕΡΝΗΜΕΙΕΣ Ή ΠΑΡΕΡΜΗΝΕΙΕΣ

Η ταξική ερμηνεία:

Ο Γιάννης Κορδάτος παλαιότερα και αρκετοί μαρξιστές ιστορικοί, διεκήρυξαν ότι το 1821 δεν είχε εθνικό χαρακτήρα, αλλά ταξικό. Ότι ήταν αγώνας μεταξύ κοινωνικών τάξεων όπου οι φτωχοί και οι αστοί είχαν επαναστατική διάθεση κατά των πλουσίων και των προκρίτων.

Επειδή όμως δεν παρέταξαν  ισχυρά επιχειρήματα  για να το στηρίξουν, για αυτό και ιδιαίτερα  από το 1980 το Κέντρο Μαρξιστικών Ερευνών κατέληξε ότι δεν πρέπει να υποβαθμίζεται ο εθνικός χαρακτήρας της Επαναστάσεως.

Άλλωστε ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης θέλοντας ακριβώς να διαχωρίσει την Ελληνική Επανάσταση από την Γαλλική έγραψε ξεκάθαρα ότι « η Επανάσταση η εδική μας δεν μοιάζει με τις άλλες» Και διευκρινίζει ότι

άλλοι λαοί πολέμησαν κατά εσωτερικού εχθρού, ενώ οι Έλληνες κατά εξωτερικού δυνάστη.

Την έλλειψη ταξικού χαρακτήρα καταδεικνύουν όλα τα κείμενα της εποχής. Ο πολυγραφότατος

Στρατηγός Μακρυγιάννης μιλά συνέχεια για πατρίδα και θρησκεία. Και οι πρώτες διακηρύξεις των

επαναστατημένων πουθενά δεν αναφέρονται σε κοινωνικά αίτια.

Πόσο ταξική μπορούσε να είναι αυτή η Επανάσταση όταν βλέπουμε να συμμετέχουν και πολύ πλούσιοι;

Οι Υψηλάντηδες ήσαν εύποροι Φαναριώτες. Ο Σερραίος Εμμανουήλ Παπάς άφησε πίσω του μεγάλο δίκτυο επιχειρήσεων στη Βιέννη και ήλθε για να ξεσηκώσει τη Μακεδονία. Η Μυκονιάτισα Μαντώ Μαυρογένους έδωσε ολόκληρη την περιουσία της για τον Αγώνα. Στην Πελοπόννησο οι Μαυρομιχαλαίοι, οι Δεληγιάννηδες κ.α ήσαν

πρόκριτοι.

Όταν, λοιπόν, ηγούνται μεταξύ άλλων και πλούσιοι και πρόκριτοι εναντίον ποίων πολεμούν; Του εαυτού τους;

Βέβαια, από την άλλη πλευρά δε θα πρέπει να μην λάβουμε υπόψη μας τη διεξαγωγή δύο εμφυλίων πολέμων στη διάρκεια των επαναστατικών χρόνων. Και εδώ οι εμφύλιοι, δεν έγιναν εναντίον του καταχτητή, αλλά προφανώς για

τη διεκδίκηση της εξουσίας, μεταξύ πολιτικών κυρίως και στρατιωτικών, οπότε η τοξικότητα στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν μπορεί να αγνοηθεί. Δεν αποτελεί όμως το μέγιστο και ύψιστο σημείο της περιόδου.

Η άρνηση του ρόλου της Εκκλησίας.

Η σχολή αυτή σκέψης συγγενεύει με την προηγούμενη, όμως δεν αποτελείται μόνο από μαρξιστές. Γενικά συγκεντρώνει όλους εκείνους που αμφισβητούν τον σημαντικό ρόλο του Κλήρου στην προετοιμασία και στην διεξαγωγή της Επαναστάσεως.

 Ο Δυτικομακεδών Κασομούλης στα « Ενθυμήματα Στρατιωτικά» δηλώνει ότι η γλώσσα, ο χαρακτήρας και τα έθιμα του Ελληνικού λαού διατηρήθηκαν « υπό την επαγρύπνησιν του Κλήρου μας και δια της ευλαβείας προς την αγίαν ημών θρησκείαν» .

Ο Γάλλος Πουκεβίλ καταγράφει ότι στην διάρκεια της Τουρκοκρατίας και της Επαναστάσεως έχασαν την ζωή τους 11 Πατριάρχες, 100 Επίσκοποι και 10.000 ιερείς. Σε όλα σχεδόν τα επαναστατικά κινήματα επικεφαλής βρίσκονται Επίσκοποι.

Από την άλλη πλευρά όμως δεν μπορούμε να παραβλέψουμε την εχθρική στάση μερίδας του Κλήρου ιδιαίτερα του ανώτερου που είχε συμμαχήσει με πρόκριτους και κοτζαμπάσηδες για να μην υπάρξει καμία μεταβολή στη ζωή του υπόδουλου κράτους, ιδιαίτερα δε αν επρόκειτο περί επαναστάσεως.

Η άρνηση της σκληρότητας των Οθωμανών.

Για διαφόρους λόγους ορισμένοι σύγχρονοι ιστορικοί εξωραΐζουν το Οθωμανικό καθεστώς και σχεδόν εκπλήσσονται που οι Έλληνες επαναστάτησαν.

Μα αν περνούσαν τόσο καλά γιατί έκαναν συνολικά 100 εξεγέρσεις; Ούτε μία, ούτε δύο, αλλά εκατό, όπως τις καταγράφει λεπτομερώς ο Κωνσταντίνος Σάθας.

 Στο πλαίσιο αυτό αρνούνται την ύπαρξη Κρυφού Σχολειού λέγοντας ότι ήταν ελεύθερη η εκπαίδευση των ελληνοπαίδων.  Σαφέστατα η αλήθεια βρίσκεται κάπου στη μέση, αφού υπήρξε ο κατώτερος κλήρος και οι

καλόγεροι που φρόντιζαν για την εκμάθηση του Ευαγγελίου, ώστε να υπάρξουν νέοι κληρικοί, αλλά και οι δυσκολίες παιδείας ήταν πρόδηλες χωρίς  σχολεία και δασκάλους. 

 Ο Βρετανός Στήβεν Ράνσιμαν που μελέτησε διεξοδικά την Τουρκοκρατία αναφέρει, ότι  μέχρι το 1750 ελάχιστα ελληνικά σχολεία λειτουργούσαν. Οι Τούρκοι λέει ο Ράνσιμαν, δεν έβλεπαν με καλό μάτι τη μόρφωση των

υποδούλων.

 Ας μην ωραιοποιούμε, λοιπόν, την Οθωμανική δεσποτεία στο όνομα της σύγχρονης ελληνοτουρκικής φιλίας!

Η κοινωνική σύνθεση της Φιλικής Εταιρείας

Αρκετοί ιστορικοί διαπιστώνουν πως έπειτα από το θάνατο του Σκουφά αποκρυσταλλώθηκαν πιο ξεκάθαρα από πριν, τρεις τάσεις μέσα στη Φιλική Εταιρεία. Η ριζοσπαστική , η συμβιβαστική και η συντηρητική.

Για να μπορέσουμε όμως να φτάσουμε σε πιο συγκεκριμένα συμπεράσματα, το πρώτο που χρειάζεται να κάνουμε είναι να καθορίσουμε τη μορφή της εξέγερσης του Εικοσιένα.

Φανερό στέκεται  πως ήταν μια εθνικοαπελευθερωτική επανάσταση και όχι αστικοδημοκρατική. Είναι γνωστό πως στις εθνικοαπελευθερωτικές επαναστάσεις πρωτοπόρος και οδηγός βρίσκεται, κάθε φορά, η πιο προοδευτική τάξη εκείνου του καιρού, που δεν αποκλείει όμως ούτε τη συνδρομή ούτε τη συμμαχία με τις πατριωτικές συντηρητικές

δυνάμεις.

Η προοδευτική τάξη  τότε ήταν βέβαια η αστική. Τη συγκροτούσαν κύρια οι έμποροι, οι υπάλληλοι, οι καραβοκυραίοι και οι διανοούμενοι, ξέχωρα όσοι είχαν σπουδάσει στο εξωτερικό.

Η τάξη αυτή, που ήρθε στο προσκήνιο της ιστορίας με τη Γαλλική Επανάσταση, δεν κατεχόταν μονάχα από φιλελεύθερα ιδανικά, παρά και από αγωνιστική διάθεση για την πραγματοποίησή τους. Τις παροτρύνσεις και τα

διδάγματα των διαφωτιστών τις βάλανε σε πράξη οι πρωτεργάτες της Φιλικής Εταιρείας.

Ήταν βέβαιο αδύνατο η αγροτιά από μόνη της να οργανώσει τον αγώνα. Και ούτε οι κοτζαμπάσηδες είχαν τη διάθεση να γίνουν οι εμπνευστές και οι ηγέτες του.

Γράφει ο Κασομούλης ‘’ Ο Πρωτοσύγκελος Φραντζής εις την ιστορία του ως προς την Πελοπόννησο , αποδίδει την πρώτη ενέργεια της Επαναστάσεως εις τρεις τάξεις ανθρώπων, στο ιερατείο, στους προεστούς και στο λαό χωρίς

διάκριση. Ημείς γνωρίζουμε ότι στη Στερεά  και στα νησιά πολλοί ολίγοι εκ των Αρματολών και προεστών ενήργησαν και ολίγοι από τους αρχιερείς και ιερείς, που όχι μόνο δεν έλαβαν μέρος αλλά κατεδίωξαν την

Επανάσταση. Τουναντίον  ενήργησαν έμποροι- τεχνίτες από διάφορα επαγγέλματα σίτινες τρέχοντες  σε ξένους τόπους γνώριζαν τη δύναμη των Οθωμανών και είχαν την τόλμη να αδράξουν τα ‘όπλα εναντίον τους. Οι

λογιότατοι ξενιτεμένοι και οι έμποροι είναι η τάξη που πρώτη τόλμησε και κίνησε το μοχλό της Επανάστασης και έβαλε στα αίματα προεστούς και Αρματολούς.

Και ο Φιλήμονας παραδέχεται πως η Φιλική Εταιρεία πήγασε από τη μέση τάξη των Ελλήνων.

Έχουμε την τύχη νάχει σωθεί ένα μοναδικό ντοκουμέντο εκείνου του καιρού με ξεκάθαρο κοινωνικό περιεχόμενο, που μας φανερώνει τον αρνητικό ρόλο που έπαιξαν ορισμένες τάξεις στην απελευθέρωση του έθνους. Πρόκειται

για την περίφημη για το περιεχόμενο της σάτιρα με τον τίτλο ‘’Ρωσσοαγγλογάλλος’’ που κυκλοφόρησε στο υπόδουλο έθνος μερικά χρόνια πριν από την Επανάσταση, γύρω από την πρώτη 10ετία του 19ου αιώνα.

 Την αναφέρει πρώτος ο Μπάιρον το 1811 Ο φίλος συνταξιδιώτης του ποιητής τη βγάζει σε βιβλίο το 1813 και γράφει. ‘’ Κάθε γενική  επανάσταση των Ελλήνων ανεξάρτητα από εξωτερική βοήθεια είναι απόλυτα απραγματοποίητη. Και αυτό γιατί αν και η μεγάλη μάζα του λαού κατέχεται από αισθήματα και διάθεση να την επιχειρήσει, οι ανώτερες τάξεις και ολόκληρος ο κλήρος εκτός από μερικές περιπτώσεις είναι φανερό πως

αποδέχονται τη σημερινή κατάσταση τους.

Ο Πατριάρχης και οι Πρίγκιπες του Φαναριού είναι αφοσιωμένοι στην Πύλη. Οι προεστοί των Πόλεων και οι πλουσιότεροι από τους εμπόρους δεν πρόκειται να κινηθούν, εκτός αν βεβαιωθούν πως θα ωφεληθούν από τη μεταβολή. Τούτη η αντιδραστικότητα των ηγετών με κανένα τρόπο δεν αφήνει αδιάφορους τους Έλληνες.

Όλα αυτά τα ήξεραν οι πρωτεργάτες της Φιλικής Εταιρείας και ακόμα ήξεραν πως με κανέναν τρόπο δε γινόταν να ξεκεφαλιώσουν μόνοι τους το μέγα αυτό έργο. Δεν ήτα ονειροπόλοι  και ουτοπιστές. Από την πρώτη στιγμή

κατάλαβαν πως η τιτάνια πάλη με την παντοδύναμη Οθωμανική Αυτοκρατορία δεν μπορούσε παρά να είναι η πάλη όλων των Ελλήνων. Με ηγέτιδα την ανερχόμενη αστική τάξη έπρεπε να παρασυρθούν στον αγώνα όχι μονάχα ο λαός, παρά και οι άλλες τάξεις που διάθεταν και δύναμη και επιρροή και χρήμα.

Από τα πρώτα βήματα η Αρχή δεν έβλεπε με καλό μάτι τη μύηση στην Εταιρεία είτε κοτζαμπάσηδων, είτε ιεραρχών, είτε μαγαλονοικοκυραίων. Αυτό  δεν πήγαζε από κάπια κοινωνική τοποθέτηση. Τους συγκρατούσε ο φόβος μήπως τα συμφέροντα που συνεδέαν τις τάξεις αυτές με τον κατακτητή γίνουν αιτία να προδοθεί η Εταιρεία. Δεν τους έριχναν όλους στο ίδιο σακί.  Όταν έβλεπαν ότι ανάμεσα σε αυτούς υπήρχε κάποιος τίμιος άνθρωπός και

πατριώτης έκαναν το παν να τον κάνουν συναγωνιστή και να τον εντάξουν στην πατριωτική παράταξή τους.

Ο Κολοκοτρώνης  είπε: ‘’Μέστωσε και η Εταιρεία και χρησίμευσε ως μία σύνοδος οικουμενική της Ελλάδος. Πλησίον στον ιερέα ήτο ο λαϊκός  καθήμενοι σε ένα σκαμνί  πατριάρχης και τζομπανης, ναύτης και γραμματισμένος, ιατροί και άρρωστοι, κλεφτοκαπεταναίοι προεστοί και έμποροι, η σύνοδος εργάζετο άκοπα.’’

Ναι αυτό είναι το μεγαλύτερο επίτευγμα της Φιλικής. Ένωσε στους επαναστατικούς της σκοπούς τη συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων, και για να το κατορθώσει έπρεπε να γίνει οργάνωση πανεθνική και γίνηκε.

Ο Κορδάτος στην απολογία του Ξάνθου αναφέρει.’’ Ο βασικός σκοπός της οργάνωσης ήταν το ξεσήκωμα των ραγιάδων. Η Επανάσταση ‘έπρεπε να είχε χαραχτήρα πανεθνικό. Οι λαϊκές μάζες εκείνο τον καιρό δεν είχαν επαναστατική συνείδηση  γιαυτό έπρεπε να μπουν επικεφαλής εκείνοι που είχαν όνομα και κύρος. Ήθελαν το ξεσκλάβωμά τους αλλά ο εθνικισμός τους  ήταν παθητικός και όχι μαχητικός.

Το 21 παρ΄ όλες τις κοινωνικές αποχρώσεις του, δεν ήταν μία ταξική εξέγερση. Ήταν εθνικοαπελευθερωτική επανάσταση. Και σε αυτές προϋπόθεση της επιτυχίας τους είναι η μεγαλύτερη δυνατή συνεργασία και η ενότητα όλων των τάξεων.

 Σε κάθε εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα σημασία έχουν, πάνω από τους ταξικούς προσανατολισμούς , οι πατριωτικές διαθέσεις Ο βασικός διαχωρισμός είναι:  Εδώθε οι πατριώτες- εκείθε οι προδότες.