"Πολιτική εισήγηση": Αλέξιος Ξιφαράς (Πυρήνας Ν.Σμύρνης-Π.Φαλήρου)

Πολιτική εισήγηση για το 2^ο Συνέδριο του ΕΠΑΜ

Συναγωνίστριες/στες,

Πλησιάζουμε στην έναρξη του δεύτερου συνεδρίου του ΕΠΑΜ. Έχουν περάσει ένας χρόνος και εννέα μήνες από την υπογραφή της ιδρυτικής διακήρυξης του μετώπου. Το ΕΠΑΜ γεννήθηκε από την ανάγκη του λαού, που έβγαινε εξοργισμένος στις πλατείες, να οργανωθεί ώστε να διεκδικήσει το μέλλον που του στέρησαν. Στο διάστημα αυτό έγιναν πολλά και οι εξελίξεις ήταν (και είναι) καταιγιστικές, με αποτέλεσμα να νιώθουμε ότι μας χωρίζουν αιώνες από το κίνημα των αγανακτισμένων, τις μαζικές πορείες και τις διαδηλώσεις στις πλατείες, ακόμα και από αυτές τις εκλογές του Μαΐου και του Ιουνίου του 2012. 


Τα λάθη που κάναμε στο ΕΠΑΜ είναι αρκετά και σίγουρα τα περισσότερα συγκεντρώνονται γύρω από τη περίοδο των εκλογών. Αλλά όποιος εστιάζει μόνο στα λάθη του ΕΠΑΜ αγνοώντας τη συμβολή του στην οργάνωση του λαού και στη δημιουργία του πραγματικά παλλαϊκού μετώπου που χρειάζεται ο τόπος για να ανακάμψει, τότε είτε είναι πολιτικά τυφλός είτε επιδιώκει την εξάλειψη της φλόγας της εθνικής υπερηφάνειας και την κάμψη κάθε πατριωτικής αντίστασης που είναι αντίθετη στην επέμβαση του ξένου παράγοντα. Το ΕΠΑΜ παραμένει νεόκοπο κίνημα το οποίο δημιουργήθηκε σε πολύ δύσκολες για το λαό συνθήκες έχοντας (και τότε και τώρα) όλο το πολιτικό σύστημα (κυβέρνηση, αντιπολίτευση και εξωκοινοβουλευτική αριστερά) απέναντι. Παρ’ όλα αυτά σε πείσμα των δοσίλογων και των νέων κατακτητών και προς έκπληξη των διάφορων δογματικών θερμοκέφαλων της αριστεράς, άντεξε και σταδιακά ανασυντάσσεται. Το ΕΠΑΜ ωρίμασε από τις εμπειρίες αυτών των -σχεδόν- δύο χρόνων πολιτικών αγώνων και συνεχίζει να εξελίσσεται βρισκόμενο πάντα στη πρώτη γραμμή του λαϊκού αγώνα. Ο αγώνας όμως προβλέπεται μακρύς και δύσκολος. Για να είναι πετυχημένος πρέπει να προσαρμόσουμε τη τακτική μας στις ανάγκες της εποχής μας και πάντα σε συνάρτηση με τους πολιτικούς συσχετισμούς σε εθνικό αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο. Είναι αδιανόητο στην εποχή της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης να συζητάμε για την τακτική ενός κινήματος χωρίς να λαμβάνουμε υπόψη τις εξελίξεις σε διεθνές επίπεδο. Στην περίπτωση της Ελλάδας, λοιπόν, κατά τη γνώμη μου είναι ουσιώδες να μιλήσουμε πρώτα για τη κατάσταση των κινημάτων αντίστασης αλλά και των πολιτικών αγώνων γενικότερα κυρίως στις λεγόμενες χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου ή της Ευρωπαϊκής περιφέρειας αλλά και στις χώρες του Κέντρου της ΕΕ.

Πορτογαλία

            Το 2007 μια ομάδα ακτιβιστών που προέρχονταν από το φοιτητικό κίνημα αποφάσισαν να φέρουν την ιδέα του «Euro May Day » στη Πορτογαλία. Ένα από τα συνθήματα τους ήταν «Μας θέλουν επισφαλείς-Θα είμαστε επαναστατικοί». [1] Η ίδια η ιδέα της «επισφάλειας στη ζωή» έδωσε στο κίνημα αυτό ένα κοινό αφετηριακό σημείο ώστε τα μέλη του να ενωθούν και να συζητήσουν για μια σειρά θεμάτων που αφορούν σε όλες τις σφαίρες της ανθρώπινης δραστηριότητας. Η επισφάλεια στις εργασιακές σχέσεις, έχει οδηγήσει πολλούς διανοούμενους όπως ο David Harvey να μελετήσουν το φαινόμενο και να υιοθετήσουν το νέο όρο του «πρεκαριάτου» (το precariatείναι συνδυασμός του κλασσικού όρου προλεταριάτο με τη αγγλική λέξη precarityπου σημαίνει επισφάλεια) για να περιγράψουν τη κοινωνική τάξη των εργατών (κυρίως στον κατασκευαστικό τομέα) των οποίων η δουλειά είναι εξαιρετικά επισφαλής. [2] Κατά τον Harvey η αστικοποίηση (μαζί με το χρέος και τους πολέμους) πάει χέρι-χέρι με την ανάπτυξη του καπιταλιστικού συστήματος. [3] Η θέση, λοιπόν, του πρεκαριάτου στη παραγωγή της πόλης είναι κρίσιμη για την επιτυχή έκβαση των αγώνων μέσα στη πόλη. Η Catarina Principe, μέλος του κινήματος Euro May Day της Πορτογαλίας, αναφέρει ότι δεν υπήρχε ανταγωνισμός του κινήματος στο οποίο συμμετείχε με τα εργατικά σωματεία (σε αντίθεση με άλλες χώρες), αντιθέτως προσπάθησαν να προσθέσουν και άλλες μορφές αγώνα στις ήδη γνωστές. Οι ηγεσίες όμως των σωματείων - όπως κάθε γραφειοκράτης που σέβεται τον εαυτό του - ήταν πολύ καχύποπτες και υπονόμευσαν στη πράξη κάθε απόπειρα συνεργασίας. Έτσι και το Euro May Day , αλλά και κινήματα που ακολούθησαν όπως το Precarios Inflexiveis και το Fartos d’ Estes Recibos Verdes αναγκαζόμενα να οργανώσουν τους εργάτες μακριά από το χώρο δουλειάς τους και άρα μακριά από τα καθημερινά τους προβλήματα, αποδυναμώθηκαν εξαιρετικά. Το Νοέμβριο του 2010 οι δύο μεγαλύτερες εργατικές συνομοσπονδίες της χώρας κήρυξαν από κοινού, για πρώτη φορά μετά από 22 χρόνια, γενική απεργία. Τον ίδιο μήνα της επόμενης χρονιάς για να γιορτάσουν αυτή την επέτειο του κοινού τους αγώνα, κήρυξαν πάλι γενική απεργία η οποία και έλαβε ακόμα μεγαλύτερη έκταση. Τον Μάρτη του 2011 οργανώθηκαν μέσω του Facebookμια σειρά διαδηλώσεων διαμαρτυρίας στις οποίες συμμετείχαν 500.000 άνθρωποι (περισσότεροι ακόμη και από τις διαδηλώσεις της Επανάστασης των Γαρυφάλλων), οι οποίοι γέμισαν τους δρόμους και τις πλατείες. Κυρίως τις πορείες αυτές τις στήριξαν νέοι εργαζόμενοι οι οποίοι έβλεπαν τη κυβέρνηση να τους κόβει τα φτερά και να τους στερεί το μέλλον που ονειρεύτηκαν. Αξίζει να σημειώσουμε ότι όπως και στην Ελλάδα με τα δικά μας κινήματα, έτσι και στη Πορτογαλία το κομμουνιστικό κόμμα ( PCP ) και τα παραδοσιακά σωματεία είτε απλώς δεν στήριξαν είτε και καταδίκασαν ευθέως αυτές τις εκδηλώσεις αντίστασης των πολιτών με τη δικαιολογία ότι ο κόσμος δεν είναι έτοιμος για επανάσταση (αυτό κάτι μας θυμίζει…). Στις εκλογές του 2011 ο πορτογαλικός λαός υπέκυψε στους εκφοβισμούς των καθεστωτικών ΜΜΕ και “έθαψε” στις κάλπες του Ιουνίου όλα τα αντιμνημονιακά κόμματα με εξαίρεση το PCP (κομμουνιστικό κόμμα), το οποίο διατήρησε τα ποσοστά του. Επίσης η αποχή έφτασε το 40%. Οι αγώνες όμως των Πορτογάλων δεν σταμάτησαν. Τον Οκτώβριο του ίδιου χρόνου στην Πορτογαλία ξεκίνησαν τα «κινήματα της πλατείας»όπως τα αντίστοιχα που προηγήθηκαν στην Ισπανία και στην Ελλάδα αλλά σε μικρότερη έκταση. Εδώ πρέπει να τονίσουμε τη σημαντική ποιοτική διαφορά όσον αφορά στα αιτήματα του Μαρτίου σε σύγκριση με αυτά του Οκτωβρίου. Τον Μάρτη οι Πορτογάλοι είχαν πιο γενικά αιτήματα, ενώ τον Οκτώβρη η κριτική τους ήταν πιο στοχευμένη απέναντι στα μέτρα λιτότητας αλλά και απέναντι στο ίδιο το πολιτικό σύστημα της χώρας όπως αυτό εκφράζεται με τα κόμματα αλλά και με το θεσμό του κοινοβουλίου. Άρα μπορεί ποσοτικά, σε επίπεδο κόσμου, τα γεγονότα του Οκτώβρη να ήταν πιο περιορισμένα από αυτά του Μαρτίου, αλλά ποιοτικά ήταν πολύ ανώτερα.                 

            Μια Τρίτη γενική απεργία ορίστηκε από τα μεγάλα σωματεία για το Μάρτη του 2012. Επίσης στις 15 Σεπτεμβρίου του 2012, οι οργανωτές των κοινωνικών κινημάτων που γεννήθηκαν στις πλατείες μαζί με δημόσια πρόσωπα κάλεσαν τον κόσμο σε διαδηλώσεις διαμαρτυρίας ως αντίδραση στην ανακοίνωση του κρατικού προϋπολογισμού του 2013, ο οποίος περιείχε ακόμη περισσότερα μέτρα λιτότητας. Το σύνθημά τους ήταν «Χέσε τη Τρόικα - Θέλουμε τις ζωές μας πίσω». Τον Οκτώβρη του 2012 ο υπουργός οικονομικών ανακοίνωσε νέα ακόμη πιο βάρβαρα μέτρα στη τηλεόραση. Σε απάντηση ,το CGTPτο Νοέμβρη του 2012 αναγκάστηκε να καλέσει σε γενική απεργία τους εργαζόμενους. Η γενική απεργία στη Πορτογαλία συντονίστηκε με αυτή της Ισπανίας, κάτι το οποίο δεν είχε ξαναγίνει από την εποχή του τέλους των δικτατοριών τους. Σε αυτές τις απεργίες του Νοεμβρίου το 80 % των δρομολογίων με τρένο και περίπου 600 πτήσεις ακυρώθηκαν. Η κατανάλωση ενέργειας έπεσε κατά 20 % καθώς τα εργοστάσια διέκοψαν (λόγω απεργίας) τη παραγωγή τους, ενώ πολυεθνικές εταιρείες όπως η Danone και η Heineken έκλεισαν. Τα συνδικάτα δήλωσαν καθολική στήριξη προς τις απεργίες στο κλάδο της αυτοκινητοβιομηχανίας, της ναυπηγικής βιομηχανίας και στις κατασκευές. [4] Το ενδιαφέρον είναι ότι το ερέθισμα για αυτή τη μεγάλη απεργία δόθηκε απ’ έξω από τα σωματεία και πιο συγκεκριμένα από τις μαζικές κινητοποιήσεις των κινημάτων όλου του προηγούμενου διαστήματος. Από την άλλη φαίνεται και η αδυναμία αυτών των κινηματικών οργανώσεων από το γεγονός ότι έπρεπε να δοθεί η εντολή από τις ηγεσίες των συνδικάτων για να πραγματοποιηθεί τελικά η απεργία. Από το κομματικό χάρτη της Πορτογαλίας θα αναφερθώ σε δύο μόνο κόμματα, τα οποία πιστεύω εκφράζουν έναν κάπως πιο επαναστατικό λόγο σε σύγκριση πάντα με τα δεδομένα της χώρας τους. Στο Κομμουνιστικό Κόμμα Πορτογαλίας ( PCP ) και στο Bloco de Esquerda . Tο Κομμουνιστικό Κόμμα Πορτογαλίας ( PCP ) υποστηρίζει ότι ο αγώνας ενάντια στη Τρόικα είναι εθνικοαπελευθερωτικός και παλεύει για μια πατριωτική κυβέρνηση της Αριστεράς. Φυσικά αυτό δεν σημαίνει ότι έχει κάποια ουσιαστική ομοιότητα με τις θέσεις και τη στάση του ΕΠΑΜ, καθώς σ’ όλο το διάστημα των αυθόρμητων λαϊκών κινητοποιήσεων το PCP επέδειξε μία άκρως σεχταριστική στάση αντιμετωπίζοντας τους ανένταχτους πολίτες και τα κινήματα με μια γερή δόση καχυποψίας αν όχι και με εχθρικότητα. Επίσης η εμμονή του κόμματος αυτού με τη κυβέρνηση της Αριστεράς μοιάζει με αυτή της δικής μας αριστεράς. Οπότε οι θέσεις του PCP μάλλον μοιάζουν περισσότερο με αυτές που προωθούνται από κύκλους του ΝΑΡ (τμήμα της ΑΝΤΑΡΣΥΑ). Από όλα τα κόμματα της Πορτογαλίας αυτό που συνεργάζεται πιο στενά με τα κινήματα είναι το Bloco de Esquerda ( Left Bloc , Αριστερό μπλοκ). Το κόμμα Bloco de Esquerda ( Left Bloc ), σχηματίστηκε το 1999 για να καλύψει το κενό μεταξύ του PCP και του σοσιαλδημοκρατικού PSP δηλαδή να απευθυνθεί στην ευρεία βάση του PSP που είναι δυσαρεστημένη από τη νεοφιλελεύθερη στροφή του κόμματος και στο αντι-καπιταλιστικό κίνημα των δυσαρεστημένων κομμουνιστών του PCP . Μέχρι και τις εκλογές του 2011, όπου έπεσε ξανά (όπως και το 2005) στο 5%, είχε ανοδικά ποσοστά στις εκλογές. Μετά λοιπόν από τα απογοητευτικά ποσοστά του κόμματος ακολούθησε εσωτερικός διάλογος στο κόμμα για να καταλήξει στην εξής γραμμή : 1) Διαγραφή μεγάλου μέρους του χρέους, πάνω από 60 %. 2)Επιστροφή των μισθών, των εργασιακών σχέσεων, της φορολογίας και των θεσμών που πλήχθηκαν (υγεία, παιδεία, κτλ.) στη κατάσταση της εποχής πριν το μνημόνιο. 3) Εθνικοποίηση όλων των τραπεζών που έχουν ήδη λάβει χρήματα διάσωσης από το κράτος. 4) Εθνικοποίηση όλων των οικονομικών τομέων που παράγουν δημόσια αγαθά (ενέργεια, τηλεπικοινωνίες κ.α). 5)Ισχυροποίηση των χρηματοπιστωτικών ρυθμίσεων. 6) Αύξηση της φορολογίας στους πλουσίους και μείωση στα φτωχά στρώματα. Το Bloco de Esquerda καλεί όλη την αριστερά της Πορτογαλίας σε συνεργασία με βάση τα παραπάνω 6 σημεία. Δυστυχώς όπως και στην Ελλάδα το κομμουνιστικό κόμμα ( PCP ) όντας άκρως σεχταριστικό (όπως προανέφερα) δεν συζητάει καν για μια τέτοια συνεργασία, ενώ το σοσιαλιστικό κόμμα ( PSP ) δεν επιθυμεί τέτοια συνεργασία καθώς έχει ήδη υπογράψει το μνημόνιο και δεν επιθυμεί έξοδο από το ευρώ.  Το 2013, όμως, βρήκε τους Πορτογάλους έτοιμους για μάχη. Αυτό φάνηκε από τητεράστια διαδήλωση το Μάρτιο του 2013, στην οποία 1,5 εκατομμύρια Πορτογάλοι βγήκαν στους δρόμους [5] τραγουδώντας τον ύμνο της επανάστασης των γαρυφάλλων, «Grandola Vila Morena », υπό την προστασία των ίδιων μονάδων στρατού που έριξαν τον Salazar το 1974.Ενδιαφέρον έχει επίσης η αλλαγή της στάσης του σωματείου CGTP, το οποίο κάτω από τη πίεση των εργαζομένων στήριξε πλήρως τις κινητοποιήσεις του Μαρτίου. Σαν επικύρωση των κλιμακούμενων αγώνων του Πορτογαλικού λαού το συνταγματικό δικαστήριο της Πορτογαλίας τον Απρίλιο του 2013, ύστερα από την προσφυγή του δεξιού προέδρου της χώρας, Καβάκο Σίλβα, έκρινε αντισυνταγματικά τέσσερα από τα μέτρα που ζήτησε η Τρόικα. [6]Τα παραπάνω γεγονότα (συντονισμένες απεργίες στην Ιβηρική Χερσόνησο, μαζικές διαδηλώσεις το 2013, αντίδραση και της Πορτογαλικής ολιγαρχίας) σε συνδυασμό με το γεγονός ότι ο κόσμος της Πορτογαλίας, σύμφωνα με τελευταίες δημοσκοπήσεις [7], απορρίπτει πια εντελώς το πολιτικό σκηνικό και σταδιακά απελευθερώνεται από τις αυταπάτες του περί μιας ομαλής προσαρμογής στις απαιτήσεις της Ε.Ε δείχνουν ξεκάθαρα μια τάση αλλαγής του πολιτικού σκηνικού και μια κλιμάκωση των αγώνων.            

Ισπανία

            Οι περισσότεροι εργάτες στην Ισπανία ανήκουν είτε στο συνδικάτο UGT, το οποίο συνδέεται με το ισπανικό σοσιαλιστικό εργατικό κόμμα, είτε στη συνομοσπονδία CCOOη οποία παραδοσιακά άνηκε στο κομμουνιστικό κόμμα αλλά πλέον έχει μεγαλύτερους δεσμούς με το σοσιαλιστικό. Παραδοσιακοί βιομηχανικοί κλάδοι, όπως η μεταλλευτική βιομηχανία, είναι αρκετά συνδικαλισμένοι. Το ίδιο συμβαίνει και με το δημόσιο τομέα. Πολλοί μεγάλοι χώροι εργασίας είναι κατά 15-20% συνδικαλισμένοι, αλλά όλοι οι εργάτες στο χώρο δουλειάς τους συμμετέχουν στην εκλογή των αντιπροσώπων τους.

            Από το 1996 έως και το 2006 στην Ισπανία καταγράφηκαν, εξαιρουμένων των γενικών απεργιών, 618 έως 807 απεργίες το χρόνο. Μετά το ξέσπασμα της κρίσης  του 2007-2008, οι απεργίες αυξήθηκαν και έφτασαν τις 1001 για το 2009 και περίπου τις 1000 για το κάθε έτος της διετίας 2010-2011. [8] Οι αγώνες όμως αυτοί ήταν ακόμη πιο υποτονικοί και σε μικρότερη έκταση (λιγότεροι εργαζόμενοι συμμετείχαν) ακόμη και από αυτούς της δεκαετίας 1996-2006. Σε αυτό συνέβαλλαν τρείς παράγοντες : Ο πρώτος είναι η προδοσία των συνδικαλιστικών ηγεσιών που για άλλη μια φορά έπνιξαν το κίνημα στην άνοδο του με το να συμβιβαστούν με τους εργοδότες και τη κυβέρνηση. Ο δεύτερος είναι η πτώση της αυτοπεποίθησης των εργαζομένων μετά την αποτυχία της γενικής απεργίας του Σεπτεμβρίου του 2010 σε συνδυασμό με τα επαχθέστατα μέτρα λιτότητας και την επίθεση στα εργασιακά δικαιώματα των πολιτών από τη κυβέρνηση της χώρας. Και τέλος μείζων θέμα που δυσκολεύει σημαντικά τη μαζικοποίηση των αγώνων στην Ισπανία είναι το εθνικό ζήτημα και πιο συγκεκριμένα η ύπαρξη διαφορετικής εθνικής συνείδησης στους Καταλανούς, οι οποίοι θέλουν να αποσχιστούν από το Ισπανικό κράτος. Ενθαρρυντικές ήταν παρ’ όλα αυτά οι κοινές γενικές απεργίες που έγιναν μαζί με τη Πορτογαλία, όπως προανέφερα, το Νοέμβρη του 2012 και στις οποίες συμμετείχαν περίπου 8 εκατομμύρια εργαζόμενους.  

            Δεν θα μπορούσαμε, μιλώντας για την Ισπανία, να μην αναφερθούμε στο κίνημα των indignados ή κίνημα 15Μ (από την 15 Μάη 2011, ημερομηνία στην οποία ιδρύθηκε). Τα μέλη του κινήματος αυτού, κυρίως φοιτητές, άνεργοι και υποαπασχολούμενοι νέοι, είναι επηρεασμένα από τις θεωρίες της αυτονομίας του Καστοριάδη, του Negri και του Holloway. Ξεκίνησαν λοιπόν με μια σειρά καταλήψεων δημόσιων χώρων και με πορείες ενάντια στη κυβέρνηση. Λόγω ιδεολογίας, όμως, ήταν εξίσου εχθρικοί όχι μόνο με τους γραφειοκράτες των σωματείων αλλά και με την ίδια την ύπαρξη των συνδικαλιστικών οργανώσεων. Το σύνθημα τους ήταν «Κανένας δεν μας εκπροσωπεί». [9] Παρά την εχθρική στάση των μελών του κινήματος έναντι των παραδοσιακών σωματείων, πολλοί (κυρίως νέοι) εργαζόμενοι των τελευταίων συμμετείχαν στις δράσεις των indignados και μετέφεραν στις δικές τους οργανώσεις τα θετικά στοιχεία των νέων αυτών τρόπων αντίδρασης.  Το κίνημα 15 Μ ξεκίνησε δυναμικά αλλά στα μέσα του 2012 υποχώρησε, θύμα και αυτό της ανελέητης επίθεσης της κυβέρνησης. Τέλος πρέπει να αναφερθούμε στις νέες μορφές αγώνα που αναπτύχθηκαν στους κλάδους της Παιδείας και Υγείας του δημοσίου τομέα από ανεπίσημα δίκτυα εργαζομένων γνωστά και ως mareas (παλίρροιες, κύματα). Μέχρι σήμερα μόνο στην δίμηνη απεργία των μεταλλευτών στην Asturias τα κινήματα αυτά, των indignados και των mareas, διαδήλωσαν μαζί με τα συνδικάτα. 

            Το 2013 προσφέρει νέες ευκαιρίες για κινητοποιήσεις μετά από τα σκάνδαλα διαφθοράς που έχουν αρχίσει να βλέπουν το φως της δημοσιότητας [10] και φυσικά λόγω των νέων μέτρων λιτότητας της εθνοκτόνου κυβέρνησης της Ισπανίας που έχουν οδηγήσει τον κόσμο σε απόγνωση και την ανεργία στο ύψος των 6 εκατομμυρίων ανέργων ( 27,16% ). [11] Οι indignados δείχνουν ήδη σημεία ανάκαμψης, οι mareas οργάνωσαν μαζικές διαδηλώσεις το Φεβρουάριο, πολλές τοπικής κλίμακας απεργίες πραγματοποιούνται στο δημόσιο και ειδικά στο τομέα των υπηρεσιών υγείας, πολλοί εργαζόμενοι μέλη των δύο μεγαλύτερων σωματείων UGT και CCOO αρχίζουν να παρακάμπτουν τις ηγεσίες και τους επίσημους μηχανισμούς και οργανώνουν απεργίες στο χώρο δουλειάς τους. Όλα αυτά δείχνουν σημάδια αναβίωσης του κινήματος, το οποίο όμως έχει τα δύσκολα μπροστά του.

Ισλανδία

Στις 27/04/13 η Ισλανδία εξέλεξε νέο κοινοβούλιο και νέο πρόεδρο. Οι Ισλανδοί έδιωξαν από την κυβέρνηση τους Σοσιαλδημοκράτες, οι οποίοι αποδείχθηκαν ανάξιοι των προσδοκιών όσων τους ψήφισαν – και δειλοί, έτοιμοι να υποκύψουν ανά πάσα στιγμή στις πιέσεις των ξένων και πρωτίστως των Βρετανών. Την εξουσία έλαβε η κεντροδεξιά που κυβερνούσε από το 1980 και μέχρι τη κρίση του 2009 και συγκεκριμένα το κόμμα της ανεξαρτησίας του Μπγιάρνι Μπένεντικτσο. [12] Οι Ισλανδοί έχουν από το 2010 πραγματοποιήσει δύο δημοψηφίσματα. Και τα δύο προέκυψαν μετά από την άρνηση, και τις δύο φορές, του δεξιού προέδρου της δημοκρατίας της χώρας, Ολαφουρ Ράγκναρ Γκρίμσον, να υπογράψει τους νόμους που ψήφισαν στη βουλή οι δοσίλογοι σοσιαλδημοκράτες της κυβέρνησης και οι οποίοι προέβλεπαν την αποζημίωση με κάμποσα δις (3,9) των Βρετανών και Ολλανδών καταθετών των ιδιωτικών ισλανδικών τραπεζών από τους Ισλανδούς πολίτες. Γι’ αυτή του τη στάση οι Ισλανδοί τον αντάμειψαν στις 30 Ιουνίου 2012, εκλέγοντάς τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας για πέμπτη συνεχή φορά. [13] Τέλος οι Ισλανδοί τόσο με το να εκλέξουν το κόμμα της ανεξαρτησίας όσο και με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις, που δείχνουν ότι λιγότερο από το 25% θέλουν την ένταξη στην Ε.Ε, φρενάρουν άμεσα τις επιδιώξεις της κεντροαριστεράς που παρά τις αντιδράσεις είχε προλάβει να υποβάλει αίτηση για την ένταξη της χώρας στην ένωση. Οι συσχετισμοί των πολιτικών δυνάμεων στην Ισλανδία σε συνδυασμό με την ιδιαίτερη σχέση των Βορείων λαών με τους πολιτικούς τους δεν έχει δημιουργήσει την ανάγκη για τη δημιουργία οργανωμένων κινημάτων αντίστασης που να αντιτίθενται στο θεσμό του κοινοβουλίου.  

Ιρλανδία

Αυτή η χώρα που μέχρι το 2009 αποκαλούνταν η «Κέλτικη Τίγρης του Ατλαντικού», τώρα φαντάζει μάλλον σαν την Ταϊλάνδη του Ατλαντικού. Είναι γνωστές οι δηλώσεις του Αλογοσκούφη τον Απρίλιο του 2006 σε εκδήλωση του ΙΟΒΕ, όπου έβλεπε ως επιτυχημένο το πρότυπο της Ιρλανδίας. Ο Γ. Παπανδρέου επίσης σε συνέδριο του Economistεπεδίωκε για την Ελλάδα την εφαρμογή ενός μοντέλου-υβριδίου μεταξύ Σουηδίας και Ιρλανδίας. Όλα αυτά, όμως, όπως είπαμε ίσχυαν μέχρι το 2009. Μετά η «Τίγρης» ψόφησε από τα τοξικά παράγωγα των Ιρλανδικών τραπεζών και από τη φούσκα της αγοράς ακινήτων. [14] Τώρα η Ιρλανδία, παρά τις παροδικές λαϊκές εκδηλώσεις διαμαρτυρίας [15], περιμένει σαν πρεζόνι τις δόσεις από το EFSF και αναμένει την ανάπτυξη (όπως η Ελλάδα και η Πορτογαλία) για το 2014 σύμφωνα με τις εκτιμήσει της κεντρικής τράπεζας της χώρας και τις μελέτες του ΔΝΤ. [16] Όπως είπε και ο Βόλφανγκ Σόιμπλε μετά την ολοκλήρωση της διάλεξης, με θέμα «Το γαλλογερμανικό δίδυμο: Εφαλτήριο για ένα ομοσπονδιακό καθεστώς στην Ευρώπη;», που πραγματοποιήθηκε στη γαλλική Εθνική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης του Στρασβούργου: «…αν και δεν έχει φανεί η άκρη του τούνελ, έχει σημειωθεί πρόοδος στην Ελλάδα, όπως και στην Ιρλανδία ». [17] Ενθαρρυντική, παρ’ όλα αυτά, θα μπορούσε να θεωρηθεί η πρόσφατη κήρυξη απεργιών από τις τρεις μεγαλύτερες συνδικαλιστικές ενώσεις των Ιρλανδών εκπαιδευτικών, που αντιπροσωπεύουν 66.000 μέλη, ή περίπου το ένα τέταρτο των εργαζομένων στον δημόσιο τομέα, ως απάντηση στις προσπάθειες της κυβέρνησης να επιβάλλει το νέο μισθολόγιο. [18] Πέραν αυτού ο Ιρλανδικός λαός δεν έχει δείξει ακόμη σημάδια επιθυμίας για σοβαρή αντίσταση και λόγω αυτού δεν υπάρχουν ακόμη αξιόλογα κινήματα που να αντιτίθενται οργανωμένα έναντι της προδοτικής δικομματικής κυβέρνησης των κεντροαριστερών Εργατικών και των κεντροδεξιών του Φάιν Γκαέλ.

Ιταλία

            Πιστεύω ότι όλοι μας ξέρουμε ότι το τελευταίο διάστημα, και δικαίως, στην Ιταλία (αλλά και σ’ όλη την Ευρώπη) όλη η προσοχή είναι στραμμένη προς το Κίνημα των Πέντε Αστέρων και στον κωμικό και ηγέτη του κινήματος Μπέπε Γκρίλο. Ο Δημήτρης Καζάκης περιγράφει πολύ εύστοχα τους λόγους για τους οποίους οι Ιταλοί επέλεξαν να βγάλουν πρώτο, ουσιαστικά, κόμμα το Movimento 5 Stelle του Γκρίλο στις εκλογές του Φεβρουαρίου του ’13 : «Σκεφτείτε τι έκαναν οι Ιταλοί. Προτίμησαν να ψηφίσουν έναν «παλιάτσο», έναν «κλόουν» από το πουθενά, από το μηδέν, μόνο και μόνο γιατί μίλησε στην ψυχή τους και εξέφρασε τον πόνο και την ανησυχία του μέσου εργαζόμενου Ιταλού. Ούτε τους ένοιαξε αν ξέρει τι λέει όταν ζητά την έξοδο της Ιταλίας από το ευρώ. Ούτε τους πείραξε το γεγονός ότι δεν είναι εξειδικευμένος οικονομολόγος, ή ειδικός και ότι δεν βγήκε για αναλύσει ένα συγκεκριμένο σχέδιο. Προτίμησαν κάποιον ανύπαρκτο, έναν που μέχρι πριν δυο εβδομάδες πριν τις Ιταλικές εκλογές οι επίσημες μετρήσεις και τα ΜΜΕ το είχαν εξαφανισμένο, γιατί είχε το σθένος και τον πατριωτισμό να τα βάλει απλά και καθαρά με το τέρας που βασανίζει και απειλεί με αφανισμό και την Ιταλία. Το χρέος και το ευρώ. Φαίνεται αδιανόητο για τον μέσο Έλληνα, που ακόμη ονειρεύεται ότι κάποιο ή κάποιοι από τους υπάρχοντες κομματικούς σχηματισμούς θα του δώσει διέξοδο, μόνο και μόνο επειδή το λένε στα ΜΜΕ και στις στημένες δημοσκοπήσεις.» [19] Το κίνημα των Πέντε Αστέρων κατάφερε ένα ισχυρό χτύπημα στους Γερμανούς Ιμπεριαλιστές και υπονομεύει ευθέως τα σχέδια τους για την ομοσπονδιοποίηση της Ε.Ε. Επίσης το κίνημα των πέντε αστέρων ενδιαφέρει τα μέλη του ΕΠΑΜ και από την άποψη της ύπαρξης πλήρους σχεδόν ταύτισης των προταγμάτων των δύο κινημάτων. Τα μέλη του κινήματος των Πέντε Αστέρων μεταξύ άλλων παλεύουν για την εγκαθίδρυση της άμεσης δημοκρατίας (κάτι το οποίο έχουν εφαρμόσει και στην οριζόντια δομή της οργάνωσης τους), για την εθνική απελευθέρωση της Ιταλίας από τη κατοχή των Ευρωπαϊκών τραπεζών, για την υπέρβαση του ψευδοδιαχωρισμού μεταξύ αριστεράς και δεξιάς και τάσσονται ανοιχτά κατά του ευρώ. Το πρόβλημα για τους Ιταλούς είναι ότι κανένα κόμμα που τάσσεται κατά του ευρώ, ακόμη και αυτό του Γκρίλο, δεν προτείνει μια σοβαρή και ολοκληρωμένη πρόταση εξόδου που να τη συνοδεύει και με μια επιστημονική πρόταση για το μεταβατικό πρόγραμμα μιας κυβέρνησης που θα οδηγήσει τη χώρα εκτός του ευρώ. Τη Κυριακή 28/04/13 τελικά  ορκίστηκε στο προεδρικό μέγαρο η νέα ιταλική κυβέρνηση υπό τον Ενρίκο Λέτα, με την στήριξη του Δημοκρατικού Κόμματος, του μπερλουσκονικού PdL και του σχηματισμού του Μόντι. [20] Η εκλογή αυτής της κυβέρνησης πάει ένα βήμα πίσω τους ιταλικούς αγώνες ή τουλάχιστον τους φρενάρει. Οι δυσαρεστημένοι με το ευρώ Ιταλοί αλλά και το κίνημα που τους εκφράζει, το κίνημα των πέντε αστέρων, πρέπει να οργανωθούν καλύτερα και να εξελίξουν τις προγραμματικές τους θέσεις αν θέλουν να απαλλαγούν απ’ αυτή την ιδιόμορφη αλλά και εύθραυστη συμμαχία της τραπεζικής ολιγαρχίας της Ε.Ε με την Ιταλική ελίτ. Σ’ αυτή τους τη προσπάθεια εμείς ως ΕΠΑΜ πρέπει να τους σταθούμε αλληλέγγυοι δίδοντας τους συμβουλές και μεταφέροντας τους εμπειρίες από τους δικούς μας αγώνες των τριών τελευταίων χρόνων. Η επικοινωνία μεταξύ των δύο κινημάτων, είναι προφανές ότι, πρέπει να ενταθεί τόσο μέσω διαδικτύου όσο και μέσω προσωπικών επισκέψεων. 

Ρήγματα ακόμη και στο σκληρό πυρήνα της Ε.Ε

            Δυστυχώς, όπως αναμενόταν, δεν έχουν ακόμη σχηματιστεί ισχυρά κινήματα αντίστασης στις χώρες του Κέντρου. Η μεν Γαλλία, παρά τη μεγάλη παράδοση του εργατικού της κινήματος, μετά τη μεγάλη απεργία του δημοσίου τομέα του 2006 δεν έχει να επιδείξει μεγάλους αγώνες κατά της Ε.Ε. Οι απεργίες μετά το 2011 είναι περιορισμένης κλίμακας και περιορίζονται στους εκάστοτε κλάδους. Τα μεγαλύτερα σωματεία στη Γαλλία είναι το CGTπου έχει στενές σχέσεις με το κομματικό συνασπισμό Front de Gauche (τμήμα του οποίου είναι και το κομμουνιστικό κόμμα) και το CFDTπου συνδέεται με τους σοσιαλδημοκράτες και το κόμμα τους το PS. Οι ηγεσίες αυτών των σωματείων είναι πλήρως ενσωματωμένες και σαμποτάρουν κάθε απόπειρα εξέγερσης των εργαζομένων. Παρ’ όλα αυτά στις αρχές του 2013 μέλη των σωματείων CGT και SUDενώθηκαν με μη συνδικαλισμένους εργάτες και με απεργούς από τα εργοστάσια της Renault και κατέλαβαν τα εργοστάσια της Peugeot-Citroenστη κοινότητα Αulnay-sous-Βois. [21] Για την Ολλανδία, το μεγαλύτερο σύμμαχο της Γερμανίας, το γερμανικό περιοδικό Spiegelαναφέρει χαρακτηριστικά : «Ο πιο σημαντικός σύμμαχος του Βερολίνου στην προσπάθεια επιβολής ακόμη μεγαλύτερης δημοσιονομικής λιτότητας έπεσε και ο ίδιος στην παγίδα της οικονομικής κρίσης» και λίγο παρακάτω «η πάλαι ποτέ οικονομία πρότυπο αντιμετωπίζει τώρα δυσθεώρητο χρέος και το σπάσιμο μιας φούσκας στην αγορά ακινήτων η οποία οδήγησε σε οικονομικό τέλμα και απειλεί θέσεις εργασίας», ενώ ολοκληρώνει αναφέροντας «Παρά την πολιτική λιτότητας η ανεργία αυξάνεται με ταχύτατους ρυθμούς, η κατανάλωση βαίνει συνεχώς μειούμενη και η πολυπόθητη ανάπτυξη αποτελεί έννοια χαμένη στο παρελθόν.» [22] Τέλος ακόμη και μέσα στο κολοφώνα του Ευρωπαϊκού καπιταλισμού, στη Γερμανία αχνοφαίνονται σημάδια αντίστασης. Ο δημοσιογράφος Άρης Χατζηστεφάνου αναφέρει : «Πριν από μερικούς μήνες κάθε φέρελπις πολιτικός που θα τολμούσε να μιλά εναντίον της ευρωζώνης θα αντιμετωπιζόταν τουλάχιστον σαν γραφικός εάν όχι σχιζοφρενής, στη Γερμανία. Ο Κόνραντ Άνταμ, όμως φαίνεται ότι κατάφερε να εκφράσει έναν ολοένα αυξανόμενο ευρωσκεπτικισμό ο οποίος κατακλύζει την Ευρώπη και κινείται από τις παρυφές του πολιτικού στερεώματος προς το κέντρο της πολιτικής σκηνής. Η νέα πολιτική πρωτοβουλία [της οποίας ηγείται ο Άνταμ] απαρτίζεται από διακεκριμένους οικονομολόγους οι οποίοι συμφώνησαν σε μια κοινή πλατφόρμα βασικών αιτημάτων: Διάλυση της ευρωζώνης και επιστροφή σε εθνικά νομίσματα ή μικρότερες τοπικές ενώσεις και κατάργηση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας.» [23]

Πρώτα συμπεράσματα

            Από όλα τα παραπάνω βγάζουμε τα εξής συμπεράσματα :

1. 1.Στην εποχή της οικονομικής διεθνοποίησης είναι εξαιρετικά δύσκολο ένας αγώνας να είναι νικηφόρος αν δεν είναι ταυτόχρονα εθνικός αλλά και διεθνικός. Οι επιτυχημένες συντονισμένες απεργίες στην Ιβηρική χερσόνησο αυτό αποδεικνύουν.  
2. 2.Αν ο αγώνας δεν έχει εθνικά χαρακτηριστικά δεν είναι απειλητικός. Απόδειξη είναι οι αγώνες όλων των παραπάνω χωρών, οι οποίοι δεν μαζικοποιούνταν όσο παρέμεναν στη παραδοσιακή (κυρίως τροτσκιστική λογική) του καθαρά εργατικού-ταξικού αγώνα. Όταν για παράδειγμα στη Πορτογαλία (Μάρτιος 2013) ο αγώνας πήρε εθνικό χαρακτήρα τότε 1,5 εκατομμύρια κόσμος βγήκε στους δρόμους και είχε μάλιστα την προστασία του στρατού.
3. 3.Η νεοφιλελεύθερη αντεπανάσταση του 1973, που πέτυχε την κατάργηση των κεκτημένων σε επίπεδο εργασιακών σχέσεων, εργατικής νομοθεσίας, συλλογικών συμβάσεων, και διέλυσε το κράτος κοινωνικής πρόνοιας της περιόδου 1945-1979, έχει αφήσει ανεξίτηλα σημάδια στα σωματεία και τις ηγεσίες τους, οι οποίες είναι όλες διεφθαρμένες και υποταγμένες στο σύστημα. Επίσης έχει κάμψει το ηθικό των εργατών. Εδώ, όμως χρειάζεται προσοχή για να μην βγάλουμε λανθασμένα συμπεράσματα. Όπως προανέφερα νέα κινήματα αυτονομίας αναδύθηκαν μετά τη κρίση του ’08, τα οποία επηρεάστηκαν από τις ιδέες του Negri μεταξύ άλλων. Ας δούμε τι γνώμη εκφράζει ο Negri για τα συνδικάτα όταν μας προτρέπει να πάρουμε αποστάσεις από  «…όλους εκείνους που χύνουν κροκοδείλια δάκρυα για το τέλος των συντεχνιακών συλλογικών συμβάσεων ενός εθνικού συνδικαλισμού και σοσιαλισμού, όπως και από εκείνους που νοσταλγούν τον παλιό, καλό καιρό ενός ρεφορμισμού διαποτισμένου από τη μνησικακία των εκμεταλλευτών και τη ζήλια που συχνά επωάζεται κάτω από την ουτοπία.» [24]Με άλλα λόγια δηλαδή μας λέει ότι οι συλλογικές συμβάσεις είναι προϊόν και απόδειξη του συντεχνιακού πνεύματος !! Αλλά δεν σταματά εκεί, καθώς σε διάφορα σημεία στο κύριο έργο του την «Αυτοκρατορία» (αλλά και αλλού) διατυπώνει την άποψη ότι οι αμερικανοί εργάτες είναι περισσότερο απελευθερωμένοι από άλλες εργατικές τάξεις του κόσμου καθώς είναι απαλλαγμένοι από το ζυγό των συνδικάτων. Άρα σύμφωνα με τη λογική του Negri δεν μπορούμε παρά να διαπιστώσουμε ότι οι εργάτες της Κίνας αποτελούν το παγκόσμιο υπόδειγμα του πραγματικά απελευθερωμένου εργάτη. Η αλήθεια βέβαια, όπως προανέφερα, είναι ότι πράγματι οι ηγεσίες των συνδικάτων είναι  σε γενικές γραμμές πλήρως υποταγμένες στις εκάστοτε κυβερνήσεις και λόγω αυτού ανακόπτουν την ορμή των εργαζομένων σε κρίσιμες στιγμές του αγώνα. Παραμένουν, όμως, οι μαζικότερες κοινωνικές οργανώσεις σε παγκόσμια κλίμακα. Εξάλλου το παράδειγμα των Σκανδιναβικών χωρών, στις οποίες είναι συνδικαλισμένο περίπου το 70 % των εργαζομένων [25], μας δείχνει ότι αν οι οργανώσεις των εργαζομένων χρησιμοποιηθούν σωστά αποδεικνύονται ισχυρό όπλο για την διατήρηση των κοινωνικών κατακτήσεων του παρελθόντος.     
4. 4.Νέες μορφές αγώνα επηρεασμένες από τις ιδέες του αναρχισμού και της αυτονομίας αναπτύσσονται σε ευρωπαϊκό αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο. Δεν μπορούμε ακόμη να βγάλουμε ασφαλή συμπεράσματα για το αν αυτά τα κινήματα της αυτονομίας έχουν τη δυνατότητα να προσφέρουν πετυχημένες παρεμβάσεις και να βοηθήσουν στη πρόοδο του παγκόσμιου κινήματος.  
5. Οι αγώνες αντίστασης στο κέντρο της Ε.Ε είναι ακόμη σε εμβρυϊκά στάδια ανάπτυξης. Αυτό είναι αναμενόμενο καθώς αυτά τα κράτη (Γαλλία, Γερμανία) είναι πιο ισχυρά και καταστέλλουν άμεσα κάθε αντίδραση. Και άλλοι λόγοι, που δεν αφορούν στο σκοπό για τον οποίο γράφτηκε το παρόν κείμενο, παίζουν ρόλο για αυτή την νωχελικότητα των οργανώσεων στο κέντρο της Ε.Ε.

            Συμπερασματικά, λοιπόν, και μιλώντας για τη τακτική μας στο διεθνικό επίπεδο πρέπει ως κίνημα να επιδιώξουμε την επαφή και τη συνεργασία, με σκοπό το συντονισμό των δράσεων και την ανταλλαγή απόψεων και συμβουλών, με το κίνημα των πέντε αστέρων στην Ιταλία, με το κίνημα Bloco de Esquerda στην Πορτογαλία και με άλλα κινήματα που είτε δεν εντόπισα είτε είναι σε νηπιακό στάδιο και δεν έχουν κάνει ακόμη αισθητή τη παρουσία τους. Επίσης για τους ίδιους λόγους πρέπει να δοθεί μεγάλη προσοχή στη δημιουργία πυρήνων του ΕΠΑΜ στο εξωτερικό, στην ενίσχυση του τμήματος Διεθνών σχέσεων του ΕΠΑΜ και στην επιδίωξη από τα μέλη του μετώπου να ενημερώνονται για τις διεθνείς εξελίξεις παρατηρώντας τα γεγονότα «από τα κάτω», δηλαδή από τη σκοπιά των λαϊκών αγώνων και συσχετισμών και όχι μόνο στο επίπεδο της γεωπολιτικής. Στο επίπεδο της συνδικαλιστικής μας δράσης πρέπει να ενδυναμώσουμε τη παρουσία μας και τις παρεμβάσεις μας, ειδικά όταν το ΕΠΑΜ διατυπώνει τις πιο ρηξικέλευθες απόψεις για τους νέους τρόπους αντίστασης που περιστρέφονται γύρω από τη λογική της λειτουργικής κατάληψης των χώρων δουλειάς από του απεργούς. Οι συναγωνιστές στο ΕΠΑΜ πρέπει, μιας και το ΕΠΑΜ ως κίνημα προτείνει τέτοια μέτρα εργατικής αυτοδιαχείρισης, να παρακολουθήσουν τη περίπτωση της Βιομηχανικής Μεταλλευτικής (ΒΙΟΜΕ) με προσοχή και να βγάλουν χρήσιμα συμπεράσματα για τον αγώνα. [26]   

 

Η νέα φάση του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος, η θέση της Ελλάδας και οι προσεγγίσεις των κομμάτων της αριστεράς

            Είναι αλήθεια ότι οι κρίσεις λειτουργούν συχνά ως καταλύτες θεμελιακών μετασχηματισμών. Το κραχ του 2007-2008 αποτελεί τη τέταρτηδομική κρίση του συστήματος, μετά αυτών του 1870, του 1929, και του 1970. Αποκαλούμε δομική τη κρίση του 2008 για να την διακρίνουμε από τις βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες διακυμάνσεις του συστήματος και για να τονίσουμε ότι κάθε τέτοια κρίση σηματοδοτεί το τέλος εποχής για τον τρόπο οργάνωσης με τον οποίο λειτούργησε ο καπιταλισμός για μια ολόκληρη ιστορική περίοδο. Όπως λοιπόν η κρίση του 1870 (ή καλύτερα η Μακρά Ύφεση της περιόδου 1870-1890)  αντικατέστησε τον ελεύθερο ανταγωνισμό με την εμφάνιση των μονοπωλίων, η κρίση του 1929 καθιέρωσε τη δομή του κρατικομονοπωλιακού καπιταλισμού (με τις παραλλαγές του στις Η.Π.Α και στην Ε.Σ.Σ.Δ) και η κρίση της δεκαετίας του 1970 γέννησε την νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση, [27] έτσι και η κρίση του ‘07-‘08 ενισχύει ακόμη περισσότερο τη τάση προς τη δημιουργία υπερ-εθνικών και υπερ-κρατικών σχηματισμών που ελέγχονται από μια ελίτ χρηματιστών και τραπεζιτών. Το γεγονός αυτό ενέπνευσε πολλούς διανοούμενους (κυρίως της αριστεράς), οι οποίοι πρότειναν ή επανέφεραν θεωρίες και ερμηνείες για τη νέα αυτή φάση στην οποία εισέρχεται η παγκόσμια οικονομία. Από όλες αυτές, τρείς αναλύσεις, κατά τη γνώμη μου έχουν το μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Η πρώτη  περιλαμβάνεται στα έργα των Hardt και Negri , «Αυτοκρατορία» και « Πλήθος», η δεύτερη είναι αυτή που εκφράζεται κυρίως από το έργο των Sam Gindin και Leo Panitch , « The making of global capitalism. », και η τρίτη είναι αυτή του David Harvey που αποτυπώνεται στο έργο του «Ο Νέος Ιμπεριαλισμός». Διαβάζοντας, λοιπόν, κανείς τα έργα των Negri - Hardt παρατηρεί ότι τα επιχειρήματά τους δεν είναι και τόσο πρωτότυπα. Ήδη από το 1914 ο Karl Kautsky , με τη θεωρία του περί «Υπερ-ιμπεριαλισμού» (Ultra-imperialism) [28], είχε ισχυριστεί ότι το τέλος του Πρώτου Παγκοσμίου πολέμου πιθανά θα αντικαθιστούσε τον ιμπεριαλισμό με μια «Ιερή Συμμαχία» των ισχυρότερων ιμπεριαλιστικών κρατών, η οποία έπειτα θα εκμεταλλευόταν συλλογικά το παγκόσμιο προλεταριάτο. Ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος διέψευσε απόλυτα και μ’ ένα τραγικό τρόπο τις προβλέψεις του Kautsky . Οι απόψεις του, όμως, απέκτησαν ξανά ενδιαφέρον κατά τη δεκαετία του ’90, την εποχή δηλαδή που έκαναν την εμφάνισή τους οι διάφορες θεωρίες για τη «Παγκοσμιοποίηση». Το ρεύμα της παγκοσμιοποίησης τροφοδοτήθηκε από τις παρατηρήσεις που έκαναν διάφοροι οικονομολόγοι, δημοσιογράφοι και γενικά μελετητές της οικονομίας, καθ’ όλη τη περίοδο απ’ τη δεκαετία του ’70 και μετά, σχετικά με τις αλλαγές που είχε υποστεί η αρχιτεκτονική του παγκόσμιου συστήματος. Σε όλη αυτή τη περίοδο του 1970-2007 η χρηματοπιστωτική κίνηση ανάμεσα στα εθνικά σύνορα αυξήθηκε με τεράστιους ρυθμούς, σημειώθηκε μια διαδικασία συγκέντρωσης των βιομηχανικών δραστηριοτήτων πέρα από τα εθνικά σύνορα, οι συγχωνεύσεις τραπεζών έγιναν διαδεδομένο φαινόμενο και πια η τυπικά καπιταλιστική εταιρεία ήταν αυτή που λειτουργούσε σε πολλές χώρες, όχι μόνο πουλώντας εμπορεύματα εκτός της μητρικής χώρας, αλλά επίσης παράγοντάς τα. Ήταν φυσικό, λοιπόν, οι Negri και Hardt επηρεασμένοι από τη θεωρία του Kautsky , να ισχυριστούν ότι η νέα εποχή του καπιταλισμού είναι αυτή του πολυεθνικού ή υπερεθνικού κεφαλαίου των εταιρειών που μετέφεραν την παραγωγή τους, κατά το δοκούν, όπου ήταν φθηνότερα. Επρόκειτο για έναν κόσμο της άυλης παραγωγής όπου το λογισμικό και το internetήταν πολύ σημαντικότερα από τις «παλιές, βαριές» βιομηχανίες, κι όπου η απόλυτη κινητικότητα των κεφαλαίων τα είχε αποσπάσει από οποιοδήποτε δεσμό με τα κράτη. Για τους Negri και Hardt , λοιπόν η «Αυτοκρατορία» είναι η υπέρβαση του ιμπεριαλισμού, στο πλαίσιο ενός ομογενοποιημένου κόσμου. Οι ήρωες του νέου κόσμου (το επαναστατικό υποκείμενο), λοιπόν, σύμφωνα με τους συγγραφείς είναι το «Πλήθος». Το «Πλήθος» στο έργο τους [29] άλλοτε είναι το σύνολο των εκμεταλλευομένων, άλλοτε το σύνολο των αντικαπιταλιστικών κινημάτων και άλλοτε το σύνολο της μορφωμένης εργατικής τάξης. Ο πυρήνας του «Πλήθους» σε κάθε περίπτωση είναι το δικέφαλο σώμα του πρεκαριάτου-κογκνιταριάτου. [30] Το Πλήθος, όπως αναμένουμε, έχει απεκδυθεί ως δια μαγείας όλων των εθνικών χαρακτηριστικών του αποτελώντας έτσι μια παγκόσμια τάξη νέο-πληβείων που αντιτίθενται συλλογικά στην εκμετάλλευση τους από το παγκόσμιο χρηματιστικό κεφάλαιο. Τα επιχειρήματα των δύο συγγραφέων είναι σίγουρα πολύ ισχυρά για να τα αγνοήσουμε. Παρ’ όλα αυτά οι Hardt - Negri αυτές τις όντως υπαρκτές τάσεις τις διογκώνουν σε υπερθετικό βαθμό. Η μετάβαση προς μια παγκόσμια αυτοκρατορία και μια πλανητική διακυβέρνηση είναι όντως επιθυμία της χρηματιστικής ελίτ που επιθυμεί την αδιάκοπη ροή του κεφαλαίου χωρίς τις τριβές που μπορεί να της προκαλέσουν μεταξύ άλλων τα εθνικά σύνορα και οι τοπικοί πόλεμοι και αναταραχές. Εξάλλου και για να μην υπάρξουν συγχύσεις, δεν είναι επιλογή μερικών ανθρώπων η παγκόσμια διακυβέρνηση αλλά οι απαιτήσεις των ίδιων των νόμων του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής, δηλαδή οι νόμοι της αέναης συσσώρευσης κεφαλαίων και της μέγιστης κερδοφορίας.

            Ο Harvey είχε εντοπίσει επίσης αυτό το φαινόμενο της παγκόσμιας κυριαρχίας που προωθείται από τη φυσική εξέλιξη των κύκλων αναπαραγωγής του κεφαλαίου (αέναη αυτοεπέκταση μέσω της απόκτησης κέρδους), αλλά προειδοποιούσε ότι αυτή η πορεία δεν είναι ελεύθερη αντιφάσεων και αντιθέσεων. Μπορεί οι μοριακές διεργασίες συσσώρευσης του κεφαλαίου να ευνοούνται από τη προοπτική μιας πλανητικής κλίμακας κυβέρνηση, αλλά αυτό δεν είναι και η επιθυμία πολλών πανίσχυρων τμημάτων του κεφαλαίου (κυρίως του στρατιο-βιομηχανικού συμπλέγματος) αλλά και γραφειοκρατών-πολιτικών, οι οποίοι έχουν ο καθένας για τους λόγους τους τεράστια συμφέροντα από τη διατήρηση των εθνών κρατών και των ιμπεριαλιστικών πολέμων. Το επιχείρημα του Harvey έχει ως εξής : «Ο ιμπεριαλισμός καπιταλιστικού είδους προκύπτει από τη διαλεκτική σχέση ανάμεσα στην εδαφική και την καπιταλιστική λογική της εξουσίας. Οι δύο λογικές είναι διακριτές και με κανέναν τρόπο δεν ανάγεται η μία στην άλλη, αλλά συνυφαίνονται σφιχτά.» [31]Και συνεχίζει «Η κάθε λογική γεννά αντιθέσεις, τις οποίες πρέπει να συγκρατήσει η άλλη. Για παράδειγμα, η συνεχής συσσώρευση του κεφαλαίου παράγει περιοδικές κρίσεις στα πλαίσια της εδαφικής λογικής της ανάγκης για παράλληλη συσσώρευση πολιτικής/στρατιωτικής δύναμης.» [32] Και αλλού : «Σε οποιαδήποτε ιστορικό-γεωγραφική στιγμή μπορεί να κυριαρχεί η μία ή η άλλη λογική. Η συσσώρευση του ελέγχου εδαφών ως σκοπό αυτός καθ’ εαυτόν έχει σαφώς οικονομικές συνέπειες. Αυτές μπορεί να είναι θετικές ή αρνητικές από την άποψη της απόσπασης φόρου υποτέλειας, ροών κεφαλαίου, εργατικού δυναμικού, εμπορευμάτων και τα παρόμοια. Όμως αυτό είναι πολύ διαφορετικό σε μια κατάσταση στην οποία ο εδαφικός έλεγχος θεωρείται αναγκαίο μέσο για τη συσσώρευση κεφαλαίου.» [33] Αυτή η στενή σχέση μεταξύ εδαφικής και καπιταλιστικής λογικής της εξουσίας είναι, σύμφωνα με τον Harvey , αυτή που τελικά εμποδίζει την υπέρβαση του έθνους κράτους προς το σχηματισμό ενός παγκόσμιου κράτους.  

            Οι Sam Gindin και Leo Panitch , με τη σειρά τους, χρησιμοποιούν την έννοια του υπερ-ιμπεριαλισμού του Kautsky και την προσαρμόζουν στη σημερινή πραγματικότητα. Οι δύο μελετητές προτείνουν και υποστηρίζουν, μέσω του πραγματικά μεγαλειώδους έργου τους με τίτλο « The making of global capitalism. . ThepoliticaleconomyofAmericanEmpire», την έννοια του «παγκόσμιου κράτους». Οι Gindin-Panitchαντιτίθενται σθεναρά στην ιδέα ότι η παγκοσμιοποίηση εξάλειψε τη σημασία του έθνους-κράτους. Αντίθετα τα κράτη πρέπει να τοποθετηθούν στο επίκεντρο της προσπάθειας για την εξήγηση του τρόπου σχηματισμού του «παγκόσμιου καπιταλισμού». Αυτό το «παγκόσμιο κράτος» δεν είναι άλλο από το κράτος των Η.Π.Α. , το οποίο μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου σταδιακά άρχισε να αποκτάει το ρόλο του διεθνούς εγγυητή της σταθερότητας και της αναπαραγωγής του καπιταλισμού σε παγκόσμιο επίπεδο. Και ήταν αυτή η τεράστια δύναμη του κράτους των Η.Π.Α που έκανε δυνατή την παγκοσμιοποίηση. Το κράτος των Η.Π.Α, λοιπόν, αποτελεί ταυτόχρονα ένα παγκόσμιο κράτος αλλά και το κράτος των Αμερικανών πολιτών. Αυτή η διαλεκτική σχέση μεταξύ των δύο ρόλων του αμερικανικού κράτους παράγει αντιθέσεις και συγκρούσεις, όπως αριστοτεχνικά δείχνουν στο βιβλίο τους οι δύο επιστήμονες, αλλά είναι αναγκαία και επιβάλλεται από τις ανάγκες του κεφαλαίου. Για να το θέσουμε και διαφορετικά, η συνεχής κίνηση και ροή του κεφαλαίου απειλείται από τη συνεχή διατάραξη της υπάρχουσας τάξης πραγμάτων, την οποία το ίδιο το κεφάλαιο προκαλεί, με αποτέλεσμα να αναγκάζεται [το κεφάλαιο] να δημιουργεί υπερεθνικούς χώρους, δομές και σχέσεις ώστε να καταφύγει για ασφάλεια σε αυτούς. Οι παράγοντες, που κατά τους Gindin-Panitch, διαταράσσουν τους υπάρχοντες συσχετισμούς δύναμης απειλώντας έτσι την κερδοφορία του κεφαλαίου είναι από τη μία η άνοδος ισχυρών καπιταλιστικών χωρών που αντιτίθενται στην ηγεμονία/κυριαρχία των Η.Π.Α, στη προκειμένη δηλαδή η Κίνα και ίσως και μια πιθανή Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία, και από την άλλη οι εργατικές κατακτήσεις. Όμως, όπως σωστά παρατηρούν οιGindin-Panitch, η προοπτική μιας Κίνας ως το νέο «παγκόσμιο κράτος»- εγγυητής της αδιάλειπτης συσσώρευσης του διεθνούς κεφαλαίουαπέχει πολύ από το να υλοποιηθεί. Η Κίνα προς το παρόν λειτουργεί, όπως, λειτουργούσε η Ιαπωνία μέχρι τα μέσα της δεκαετία του ’90, δηλαδή ως μια οικονομία με συμπληρωματικό ρόλο δανείζοντας τις Η.Π.Α ώστε αυτές να διατηρήσουν την υψηλή αγοραστική δύναμη των Αμερικάνων πολιτών και αυτοί με τη σειρά τους να αγοράζουν τα προϊόντα που εξάγει η Κίνα. Μια αλλαγή στην παρούσα πολιτική της Κίνας, που θα στρεφόταν στην αύξηση της αγοραστικής δύναμης του κινεζικού πληθυσμού μέσω της αύξησης των μισθών, θα εξάλειφε τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα τη κινεζικής οικονομίας (δηλαδή το χαμηλό εργατικό κόστος). Αυτή η στενή αλληλεξάρτηση των δύο οικονομιών έχει οδηγήσει πολλούς να τις ονομάζουν Chimerica. Η Κίνα προς το παρόν λειτουργεί ως σταθεροποιητής του παγκόσμιου συστήματος διατηρώντας τη ζήτηση για πολλά αγαθά μέσω των πυρετωδών ρυθμών ανάπτυξής της και της τεράστιας έκτασης αστικοποίηση της, αλλά δεν μπορεί ακόμη λόγω της αστάθειάς της ως οικονομία (κάτι που παρατήρησε και ο πρώην πρόεδρος Wen Jiabao ) να αποτελέσει την ατμομηχανή της παγκόσμιας οικονομίας. Κάνοντας αυτές τις διαπιστώσεις για το παγκόσμιο κράτος των Η.Π.Α οι Gindin-Panitch-και εδώ είναι η αξία του έργου τους- παρατηρούν και αναλύουν επίσης και άλλες τάσεις που απορρέουν από αυτή την ανάγκη του κεφαλαίου για υπερεθνικούς χώρους. Μία από αυτές είναι η ομοσπονδιοποίηση («supra-state») της Ευρώπης υπό την κυριαρχία του Γερμανικού κράτους. [34]   

            Για να κλείσω αυτή τη συζήτηση που αφορά στη νέα φάση του συστήματος ανακεφαλαιώνω διατυπώνοντας τη δική μου γνώμη. Όλες οι παραπάνω ερμηνείες των θεωρητικών του καπιταλισμού έχουν πολύ ισχυρά ερείσματα με τη πραγματικότητα και η κάθε μία περιγράφει κάποιες πτυχές ενός εξαιρετικά πολύπλοκου συστήματος. Αυτό που πιστεύω εγώ, όπως και προανέφερα, είναι ότι η δομική κρίση του 2007-2008 θα οδηγήσει σε μια ριζική αναδιάρθρωση του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος. Με άλλα λόγια το παλιό πεθαίνει, αλλά δεν έχει πεθάνει ακόμη και το νέο γεννιέται αλλά δεν έχει γεννηθεί ακόμη. Το ενδιαφέρον αλλά και το τρομακτικό με την εποχή μας είναι ότι δεν γνωρίζουμε ποιο θα είναι το νέο. Θα είναι μια κατάσταση αλά-Toddκαι αλά-Orwellμε μια περιφερειοποίηση ανά ηπείρους ή θα είναι μια απελευθέρωση των απανταχού καταπιεσμένων από τα δεσμά του κεφαλαίου ; Από εμάς εξαρτάται. Το παλιό, όμως που αργοπεθαίνει, η ιστορία του καπιταλισμού έχει δείξει, ότι πάντα κάτι ανακαλύπτει για να αναζωογονηθεί. Και το παλιό δεν είναι τίποτα άλλο από τη φάση του κρατικομονοπωλιακού ιμπεριαλισμού. Είναι ουσιαστικό να γνωρίζουμε ποια φάση του καπιταλισμού διανύουμε, ώστε να προσαρμόσουμε τη τακτική μας και να χτυπήσουμε το σύστημα στα αδύναμα σημεία του.  

            Το επίπεδο της οικονομικής ανάπτυξης στην Ελλάδα κατέχει μια ενδιάμεση θέση στη παγκόσμια κατάταξη, είναι μια μεσαίου επιπέδου ανάπτυξης οικονομία. [35] Αυτός ο προσδιορισμός, όμως, δεν αρκεί για να βγάλουμε πολιτικά συμπεράσματα που να αφορούν στη τακτική του μετώπου. Για να δούμε την πλήρη εικόνα όσον αφορά στη θέση της Ελλάδας στη διεθνή οικονομική σκηνή πρέπει να προσθέσουμε  ότι η οικονομία της χώρας μας είναι εξαρτημένη. Από αυτή την οικονομική εξάρτηση προκύπτει η πολιτική ακόμη και η πολιτισμική μας εξάρτηση από τις χώρες που βρίσκονται ψηλά στην ιμπεριαλιστική αλυσίδα, δηλαδή τη Γερμανία και τις Η.Π.Α. Τι συμπεράσματα απορρέουν από αυτή τη διαπίστωση ; Πολλά. Αλλά πρώτα για να γινόμαστε κατανοητοί πρέπει να δώσουμε μερικούς σύντομους και βασικούς ορισμούς για τις έννοιες της εξάρτησης και του ιμπεριαλιστικού κράτους. Αυτοί οι ορισμοί θα μας φανούν πολύ χρήσιμοι και αργότερα όταν θα ασχοληθούμε με τα άλλα κόμματα και τις εκτιμήσεις τους για την οικονομική ανάπτυξη της Ελλάδας και τη θέση της στην ιμπεριαλιστική αλυσίδα. Ακόμη, όμως και χωρίς τους ορισμούς που θα παραθέσω παρακάτω δεν είναι δύσκολο στο μέσο Έλληνα να καταλάβει το προφανές : Η Γερμανία ως η πιο ισχυρή χώρα στην Ευρώπη χρησιμοποιεί όλους τους ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς (Ε.Ε, ΕΚΤ) και όλη τη δύναμή της (οικονομική, στρατιωτική, πολιτική) για να επιβάλλει την απόλυτη κυριαρχία της στα υπόλοιπα ευρωπαϊκά κράτη μέσω της ομοσπονδιοποίησης [36], ώστε να καταστεί αρκετά ισχυρή και να ανταγωνιστεί ‘στα ίσα’ το μεγάλο της αντίπαλο, τις Η.Π.Α αλλά και την ανερχόμενη Κίνα. Και για να μην υπάρξει σύγχυση δεν είναι φυσικά ο λαός της Γερμανίας που επιβάλλει και ωφελείται από τέτοιες πολιτικές, αλλά οι μεγάλες επιχειρήσεις και τα μονοπώλια που εδράζονται σε αυτή τη χώρα και τη χρησιμοποιούν για να αυξήσουν το μερίδιο τους στη παγκόσμια αγορά. Και για όσους ακόμα πιστεύουν, μετά από τρία χρόνια κρίσης, ότι το κράτος είναι ουδέτερο και αυτόνομο σε σχέση με τα μεγάλα επιχειρηματικά συμφέροντα τότε αρκεί να κοιτάξει το βιογραφικό των μελών της πρώην κυβέρνησης των Η.Π.Α επί Μπους, όπου όλοι τους σχεδόν ήταν παράλληλα και διευθυντικά στελέχη πολυεθνικών πετρελαϊκών και ενεργειακών επιχειρήσεων και σύμβουλοι μεγάλων εταιρειών. [37]

Αυτή η σύντομη κοινώς αποδεκτή διαπίστωση περί ισχυρών εταιρειών που χρησιμοποιούν το κράτος για να επικρατήσουν είναι ουσιαστικά και ο ορισμός του ιμπεριαλιστικού κράτους. Αρκεί να τονίσουμε ότι για να είναι ένα κράτος ιμπεριαλιστικό πρέπει σ’ αυτό να εδράζονται τα πιο ισχυρά μονοπώλια. Χωρίς αυτή τη διευκρίνιση θα μπορούσε ο καθένας να υποθέσει ότι σχεδόν κάθε χώρα του κόσμου είναι ιμπεριαλιστική αφού διανύουμε την εποχή των πολυεθνικών επιχειρήσεων, οι οποίες έχουν θυγατρικές διάσπαρτες σε όλα σχεδόν τα κράτη. [38]

            Ας προχωρήσουμε στην εξάρτηση. Κατά τη γνώμη μου ο πιο ολοκληρωμένος ορισμός για την εξάρτηση δίδεται από τον Βασίλη Λιόση. [39] Η βασική ιδέα είναι ότι ο καπιταλισμός δημιουργεί ανισόμετρη οικονομική και πολιτική ανάπτυξη, η οποία οξύνει τις αντιθέσεις μεταξύ των καπιταλιστικών χωρών. Οι πιο ισχυρές, λοιπόν, από οικονομικής άποψης χώρες ακριβώς λόγω αυτής τους της οικονομικής υπεροχής σταδιακά αρχίζουν να αποκτούν στρατιωτική υπεροπλία και πολιτική ηγεμονία έναντι των αντιπάλων τους στη παγκόσμια αρένα. Έπειτα και με βάση ότι επιτάσσουν οι καταναγκαστικοί νόμοι του ανταγωνισμού, οι ισχυρές χώρες χρησιμοποιούν όλα τα όπλα τους απέναντι στις πιο αδύναμες για να βελτιώσουν ή για να ισχυροποιήσουν τη θέση τους σε παγκόσμιο επίπεδο. «Οι σχέσεις εξάρτησης, [λοιπόν], αποτυπώνονται κυρίως μέσω της οικονομικής, αλλά και της πολιτικής κυριαρχίας του δυνατού επί του αδυνάτου με διάφορες μορφές : εμπορικά ελλείμματα, δανειοδότηση με επαίσχυντες συμφωνίες, εξαγορά κρατικής περιουσίας και πλουτοπαραγωγικών πηγών της χώρας από το ξένο κεφάλαιο με όρους υπέρ του αγοραστή, εκτέλεση δημόσιων έργων από πολυεθνικές που συνοδεύεται από τη χρηματοδότηση των πολυεθνικών από το κράτος στο οποίο εκτελούνται τα έργα καθώς και από την οικονομική εκμετάλλευση των έργων από τις εταιρείες-κατασκευάστριες, υπαγόρευση ή επιβολή πολιτικών, στρατιωτική, ενεργειακή και τεχνολογική εξάρτηση, ενώ την τελευταία περίοδο εμφανίζονται και νέες μορφές εξάρτησης όπως η διατροφική.» [40] Επίσης, χρήσιμος και συμπληρωματικός είναι και ο ορισμός που δόθηκε από άλλους μελετητές : « Εξάρτηση σημαίνει ψυχικό, εθνικό ευνουχισμό του λαού της εξαρτημένης χώρας, πνίξιμο, άρνηση της ταυτότητας του, αποδοχή της θέσης πως η εξάρτηση είναι σχέση ανώτερου προς κατώτερο, αφέντη κι οδηγητή προς τον κυριαρχούμενο και τον εξαρτημένο.» [41] Η έναρξη της οικονομικής εξάρτησης στην Ελλάδα βρίσκεται στη περίοδο 1824-1825, οπότε και μας χορηγήθηκαν από τους Άγγλους τα λεγόμενα «δάνεια της ανεξαρτησίας». Συνεχίστηκε με τη βαυαροκρατία και τα έξι δάνεια των δεκαετιών 1870 και 1880. Αργότερα το 1897 επιβλήθηκε στην Ελλάδα ο Διεθνής Οικονομικός Έλεγχος. Η εξάρτηση των αρχουσών τάξεων στην Ελλάδα φάνηκε και κατά τα γεγονότα του Μικρασιατικού πολέμου του 1919-1922. Έπειτα είναι γνωστά πια σε όλους μας τα χρόνια της κατοχής και της αντίστασης αλλά και ο ρόλος που έπαιξε ο αγγλικός ιμπεριαλισμός σ’ όλη αυτή τη περίοδο και ο οποίος κορυφώθηκε με την ωμή επέμβαση του Δεκεμβρίου του ’44. Από τα τέλη του ΄40 και μετά είναι έντονη η παρέμβαση του αμερικανικού παράγοντα. Το σύνταγμα του 1975 κατοχυρώνει την εξάρτηση και μάλιστα ειδικότερα με τα άρθρα 27 και 28, όπου δίδεται η δυνατότητα με απόφαση της Βουλής να διέλθει ή να παραμείνει ξένη στρατιωτική δύναμη στα εδάφη της Ελλάδας και η δυνατότητα στη Βουλή με απόφαση απόλυτης πλειοψηφίας (151 βουλευτών) να αναγνωρίσει «αρμοδιότητες σε όργανα διεθνών οργανισμών». Η ένταξη μας στην ΕΟΚ επίσημα το 1981, ενδυναμώνει την εξάρτηση. Ήδη βέβαια από το 1962 και τη σύνδεση μας με τη Κοινή Αγορά άρχισε να εντείνεται η οικονομική κατρακύλα της Ελλάδας. Εκτός λοιπόν των τεράστιων ζημιών που μας προκάλεσε η ένταξη μας στην ΕΟΚ, η εξάρτηση πήρε και άλλες μορφές, όπως το σκάνδαλο με το αεροδρόμιο των Σπάτων επί Μητσοτάκη, τις τεράστιες στρατιωτικές δαπάνες της Ελλάδας, την αγορά ελαττωματικών υποβρυχίων και λέοπαρντ, τα Ίμια, την συνεκμετάλλευση του Αιγαίου κ.α. Τα σκάνδαλα που αποδεικνύουν την εξάρτηση συνεχίζονται και θα θέλαμε τόμους για να τα περιγράψουμε όλα.  [42] Στις μέρες μας η εξάρτηση εκφράζεται μέσω των μνημονίων, των ωμών παρεμβάσεων από πλευράς Γερμανίας στα εσωτερικά της χώρας μας, την τοποθέτηση ξένων επιτρόπων σε τράπεζες και υπουργεία και από την επιθυμία γερμανικών επιχειρηματικών συμφερόντων να δημιουργηθούν ΕΟΖ σε περιοχές της Ελλάδας. Χαρακτηριστική είναι η δήλωση που έκανε το Σεπτέμβρη του 2012 ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Γερμανικών Βιομηχανιών, Χανς- Πέτερ Κάιτελ στο περιοδικό DerSpiegel : « Ολόκληρη η Ελλάδα πρέπει να μετατραπεί σε Ειδική Οικονομική Ζώνη της Ευρωζώνης, με την αναγκαία δανειακή βοήθεια, αλλά και με τη μόνιμη εγκατάσταση Ευρωπαίων αξιωματούχων.»  [43] Εδώ πρέπει να τονίσουμε ότι το γερμανικό κεφάλαιο έχει τα τελευταία 130 περίπου χρόνια (1879 – σήμερα) ως στρατηγική επιδίωξη την κυριαρχία του, τουλάχιστον στην Ευρώπη. [44] Σήμερα ο Γερμανικός ιμπεριαλισμός χρησιμοποιεί το ευρώ για να καθυποτάξει τις υπόλοιπες χώρες της Ευρωζώνης. Ο καθηγητής MartinWolfαναφέρει : «το ευρώ σχεδιάστηκε, βασικά από τη γερμανική ελίτ, με στόχο την εξυπηρέτηση των δικών της συμφερόντων» και παρακάτω «Η Γερμανία ήταν (και είναι) ο μεγαλύτερος ευεργετούμενους από την ύπαρξη της ευρωζώνης». [45] Από τις σχέσεις εξάρτησης δεν απουσιάζει φυσικά ο αμερικανικός παράγοντας, ο οποίος προσβλέπει στο επόμενο διάστημα να αποκτήσει ακόμη πιο γερά ερείσματα στον ευρωπαϊκό νότο. [46]

Ποια, λοιπόν, πρέπει να είναι η τακτική μας στο ΕΠΑΜ αν δεχτούμε ότι η Ελλάδα είναι μια οικονομικά ενδιάμεση και εξαρτημένη χώρα ; Ο μεγάλος δάσκαλος Δημήτρης Γληνός δίνει την απάντηση : «Δεν υπάρχει Έλληνας σε οποιαδήποτε τάξη και αν ανήκει, σε οποιοδήποτε επάγγελμα, σε οποιοδήποτε φύλο, σε οποιαδήποτε ηλικία, που να μην μπορεί να συμμετάσχει ενεργητικά, να δώσει τη συμβολή του στον αγώνα του ΕΑΜ και να συντελέσει στην απολύτρωση του λαού μας απ’ τη σκλαβιά.» Και παρακάτω : «Έπειτα πρέπει να κατανοήσουμε βαθειά την έννοια του εθνικού αγώνα. Σήμερα μιλάμε για Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο, για εθνικόν αγώνα. Μα την έννοια εθνικός την έχουνε κατατρίψει και της έχουνε δώσει άλλη σημασία στα περασμένα. Σήμερα με την έννοια, δεν σκεπάζουμε τα συμφέροντα μιας ολιγαρχίας, μιας μικρής μερίδας του λαού, που εκμεταλλευότανε την έννοια αυτή για να προσδώσει γενικό χαρακτήρα σ’ εκείνο που ανταποκρινότανε μόνο στα προνόμια και τα συμφέροντά της. Σήμερα η έννοια εθνικός σημαίνει παλλαϊκός. Σήμερα, που συνειδητοποιούνται όλα τα στρώματα του λαού, έθνος και λαός τείνει και πρέπει να συμπέσουν. Δεν μπορεί να είναι εθνικό ό,τι δεν είναι παλλαϊκό. Και Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο σημαίνει παλλαϊκό απελευθερωτικό μέτωπο. Και εθνικός αγώνας για τη λευτεριά σημαίνει παλλαϊκός αγώνας για τη λευτεριά και για σήμερα και για αύριο και για πάντα. [47]

            Μπορεί να απορήσει παρ’ όλα αυτά κάποιος με την εμμονή μου στη θεωρία της εξάρτησης.Γιατί να μην παραθέσω απευθείας το κείμενο του Γληνού ; Γιατί πρέπει να προηγηθεί η θεωρία ; Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα έχει δύο σκέλη. Αρχικά πρέπει να θυμίσουμε ότι οι θέσεις αυτές του Γληνού δεν ήρθαν από τον ουρανό αλλά ήταν αποτέλεσμα των εκτιμήσεων για την ελληνική οικονομία που είχαν κάνει οι κομμουνιστές ήδη από το 1934 με την περιβόητη  6^η ολομέλεια του ΚΚΕ. Στην ολομέλεια αυτή για πρώτη φορά η Ελλάδα με βάση τη σύγκριση του εξωτερικού της χρέους με αυτό των υπόλοιπων βαλκανικών χωρών, κρίθηκε εξαρτημένη. Και αυτή η εξάρτηση, η «ξενική κατάκτηση» όπως έλεγε ο Γληνός, ήταν που ώθησε τους κομμουνιστές να αγωνιστούν για το σχηματισμό ενός παλλαϊκού μετώπου, το οποίο θα εναντιωνόταν ταυτόχρονα στον ξένο κατακτητή αλλά και στον εγχώριο καταπιεστή. Αυτή η έννοια της εξάρτησης, όταν κατακτήθηκε και κατανοήθηκε από τους αγωνιστές, κομμουνιστές ή μη, ήταν που τους ώθησε να δημιουργήσουν και να συμμετάσχουν στο ΕΑΜ. Έπειτα ο δεύτερος λόγος που με αναγκάζει να εμμείνω στην έννοια της εξάρτησης, είναι για να αντιπαλέψω την έννοια της αλληλεξάρτησης, που προωθείται πια από όλα σχεδόν τα τμήματα της λεγόμενης “Αριστεράς”. Η κεντρική ιδέα της αλληλεξάρτησης, όπως, υποδηλώνει το όνομά της, είναι ότι δεν μπορούμε να μιλάμε για εξαρτημένα κράτη και έθνη στην εποχή της διεθνοποίησης του κεφαλαίου, όταν εθνικά και ξένα κεφάλαια διαπλέκονται έντονα μεταξύ τους, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να πει κανείς με σιγουριά ποιας εθνικότητας κεφάλαιο εκμεταλλεύεται το λαό. Έτσι η αλληλεξάρτηση δεν συνάδει με δημοκρατικά αιτήματα, αλλά επιβάλλει την προβολή μόνο αντικαπιταλιστικών αιτημάτων και στόχων. Ούτε λόγος επίσης για εθνική ανεξαρτησία. Όσοι ασπάζονται την έννοια της αλληλεξάρτησης ξεχνούν το εξής απλό : Στις συνθήκες του ιμπεριαλισμού δίπλα στην εκμετάλλευση τάξης από τάξη, υπάρχει εκμετάλλευση έθνους από έθνος.Το σχήμα της αλληλεξάρτησης παραδοσιακά στηριζόταν από τους τροτσκιστές [48]. Αρχικά το θεωρητικό εργαλείο της αλληλεξάρτησης το χρησιμοποίησε ο θεωρητικός Παντελής Πουλιόπουλος κριτικάροντας την 6^η ολομέλεια του ΚΚΕ.[49] Σήμερα αποτελεί θεωρητικό εργαλείο του ΣΕΚ (το μεγαλύτερο ελληνικό τροτσκιστικό κόμμα και τμήμα της ΑΝΤΑΡΣΥΑ) υπό το μανδύα της έννοιας του υποϊμπεριαλισμού (Η Ελλάδα κατά τους ΣΕΚιτες είναι μια ιμπεριαλιστική χώρα !!!).  [50]

Χρησιμοποιώντας, λοιπόν, αυτή τη θεωρία οι τροτσκιστές στη κατοχή καταδίκασαν το ΕΑΜ ως σταλινικό πραξικόπημα και μάλιστα ο ανεκδιήγητος Άγις Στίνας έφτασε να καταδικάζει τις επιχειρήσεις του ΕΑΜ κατά τις οποίες σκοτώνονταν Γερμανοί στρατιώτες, αφού αυτό επέφερε αιματηρά αντίποινα !!! [51]Σύμφωνα, λοιπόν, με τους τροτσκιστές κανένα νόημα δεν είχε ο

εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας, ενώ η γνήσια κατά αυτούς διεθνιστική τακτική ήταν οι Έλληνες εργάτες να πάψουν να πολεμούν τους Γερμανούς στρατιώτες, αλλά αντίθετα να τους καλωσορίσουν και έπειτα συμφιλιωμένοι (αφού όλοι τους ήταν εργάτες) να πολεμήσουν μαζί τη τυραννία του κεφαλαίου. Σήμερα οι ΣΕΚιτες μας αποκαλούν εθνικιστές και αποκηρύσσουν κάθε αναφορά στο έθνος και στη πατρίδα. Ωστόσο διαχωρίζουν τη θέση τους από το σημερινό ΚΚΕ και αναγνωρίζουν όχι τον εμφύλιο αλλά την απελευθέρωση, το Δεκέμβρη και τη γενική απεργία του 1943 ως τις κορυφαίες στιγμές της ταξικής πάλης στην Ελλάδα. [52] Παρόλο όμως που αναγνωρίζουν την αξία του ΕΑΜ, θεωρούν ότι απέτυχε γιατί ακολούθησε τη πολιτική της «Εθνικής Ενότητας» και την αντίληψη ότι «όλοι οι Έλληνες» έχουν κοινά συμφέροντα, πατριωτικά. [53] Για τους ιστορικούς και τους θεωρητικούς του ΣΕΚ η «Εθνική Ενότητα» ισοδυναμεί με το «ταξικό συμβιβασμό». Δεν είναι δύσκολο να καταλάβουμε ότι η διαχρονική στάση του τροτσκισμού είναι το εξής : είτε ξένο, είτε ντόπιο το κεφάλαιο παραμένει κεφάλαιο, το οποίο εκμεταλλεύεται τη ζωντανή εργασία για να πολλαπλασιαστεί. Λες και οι εργάτες έχουν την ίδια δύναμη πίεσης όταν απεργούν εναντίον του δικού τους κράτους-εργοδότη κι όταν έχουν απέναντί τους Γερμανούς καπιταλιστές.

            Το ανησυχητικό δεν είναι τόσο το ρεύμα του τροτσκισμού όσο το γεγονός ότι το ΚΚΕ έχει πια πλήρως υιοθετήσει τις τροτσκιστικές θέσεις, σμπαραλιάζοντας έτσι όλες τις ένδοξες στιγμές της ιστορίας του. Βλέπουμε έτσι ήδη στο 17^ο συνέδριο του ΚΚΕ να υπάρχει η ακόλουθη θέση : «O όρος σήμερα εθνική ανεξαρτησία δεν ανταποκρίνεται στις σημερινές συνθήκες». Στο 19^ο συνέδριο πέρασαν οι θέσεις της Κεντρικής Επιτροπής που ουσιαστικά αρνήθηκαν κάθε εθνικό στόχο στο όνομα της «ταξικής» καθαρότητας, αντιγράφοντας έτσι τις βασικές θέσεις των πιο δογματικών ομάδων του τροτσκισμού. [54]Το ΚΚΕ, όπως και τα υπόλοιπα ΚΚ της Ευρώπης, δεν μπορεί να ξεφύγει από τη σεχταριστική του λογική αδυνατώντας έτσι να συμβάλλει αποφασιστικά στη μαζικοποίηση των αγώνων. [55] Έχει μετατραπεί σ’ έναν πολιτικό ερημίτη που αγωνιά για τη διατήρηση της επαναστατικής του αγνότητας.

            Προχωρώντας όμως και σε άλλα τμήματα της αριστεράς οφείλουμε να πούμε ότι θα ήταν λάθος να αγνοήσουμε τις εξαιρετικές ομοιότητες που έχουν τα προτάγματά μας με τις θέσεις που εκφράζουν δημόσια σημαίνοντα στελέχη του ΝΑΡ (τμήμα της ΑΝΤΑΡΣΥΑ). [56] Δεν ισχυρίζομαι φυσικά ότι δεν υπάρχουν διαφορές μεταξύ των δύο κομμάτων, ούτε ότι δεν υπάρχουν αντικειμενικές δυσκολίες για την επίτευξη μια τέτοιας συνεργασίας. Απλά υποστηρίζω ότι οι κοινές θέσεις που έχουμε με μέλη του ΝΑΡ, δηλαδή η ανάγκη ενός εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα και μιας γενικής πολιτικής απεργίας ώστε να φτάσουμε στην συντακτική εθνοσυνέλευση και να απαλλαγούμε από τη κατοχή της Ε.Ε, είναι πολύ πιο σημαντικές από τη διαφορά μας με τη θέση του ΝΑΡ για μια κυβέρνηση της αριστεράς.

            Η ανάλυσή μας πρέπει επίσης να συμπεριλάβει και τον αναρχικό χώρο. Είναι πρόσφατα τα γεγονότα της επίθεσης που δεχτήκαμε από μέλη του εν λόγω χώρου για τις Ελληνικές σημαίες που κρατούσαν μέλη μας σε πορεία μας στο μοναστηράκι. Δεν πρέπει να μας κάνει καμία εντύπωση γνωρίζοντας το επίπεδο αυτού του χώρου ότι μια συνιστώσα του, η Αυτονομία, υποστηρίζει την άποψη ότι η Ελλάδα δεν είναι απλώς υποϊμπεριαλιστική χώρα αλλά πλήρως ιμπεριαλιστική !!! Και αυτό σύμφωνα με τους αναρχικούς αποδεικνύεται από την ισχύ του ελληνικού εφοπλιστικού κεφαλαίου. [57] Οι θέσεις τους δεν επιδέχονται καμίας σοβαρής κριτικής καθώς είναι πλήρως ανιστόρητες και πλήρως αντι-επιστημονικές. Ο χώρος αυτός ήταν, είναι και θα είναι ένα μωσαϊκό Lifestyle επαναστατών, αμόρφωτων φασιστών και ρομαντικών ιδεολόγων και γι’ αυτό πάντα θα αποτελεί τον ιδανικό χώρο για τη κάλυψη όλων των πρακτικών του παρακράτους.

          ΣΥΡΙΖΑ και ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ

Κλείνοντας την εισήγηση θα παραθέσω τις θέσεις του Εθνικού Συντονιστικού Συμβουλίου (ΕΣΣ) του ΕΠΑΜ όσον αφορά στον ΣΥΡΙΖΑ και στουςΑνεξάρτητους Έλληνες και έπειτα με βάση αυτή την ανάλυση θα προτείνω τη τακτική που πρέπει να έχουμε ως μέτωπο στο επίπεδο των συμμαχιών με τα κόμματα αυτά.

«Ο ΣΥΡΙΖΑ έκανε κωλοτούμπα πριν ακόμα πάρει την εξουσία. Ήδη άρχισε το ξήλωμα και ο  κόσμος που τους ψήφισε δε νιώθει καμιά υποχρέωση να τους ξαναψηφίσει. Δεν είναι μόνο ότι ασκεί πολιτική τύπου Ζάππειο 1 και Ζάππειο 2 (του Σαμαρά όταν ήταν αντιπολίτευση), αλλά προσχώρησε, ανοιχτά πλέον, στο αμερικανικό στρατόπεδο. Μετατράπηκε σε κόμμα των Αμερικανών, υιοθετώντας βασικές στρατηγικές επιλογές της Ουάσινγκτον για την Ευρώπη, όπως: α) την πρόταση για νέο σχέδιο Μάρσαλ – κάτι που πρότεινε πρώτος ο Μπρεζίνσκι, το 2009 για την Ευρώπη, και το χρυσοπλήρωσε ο αρχιτοκογλύφος Σόρος – και β) τη θέση για Ευρωπαϊκή Συνδιάσκεψη, για το χρέος, με ρυθμιστικό παράγοντα τους Αμερικανούς -  στρατηγική επιλογή που διατυπώθηκε για πρώτη φορά από τον Μπερνάγκι, ήδη από το 2010 για την Ευρώπη.» [58]

Η ανάλυση του ΕΣΣ του ΕΠΑΜ, κατά τη γνώμη μου, δεν θα μπορούσε να είναι πιο εύστοχη. Παρ’ όλα αυτά το ΕΣΣ δεν έθιξε κάποια σημαντικά, κατά τη γνώμη μου, ζητήματα. Υπάρχουν μέσα στον ΣΥΡΙΖΑ ρεύματα και τάσεις που έχουν πιο προοδευτικό λόγο ή είναι ένα ενιαίο κόμμα που απλώς έχει στελέχη με «ρόλους» ώστε να απευθυνθεί σε μεγαλύτερο φάσμα ψηφοφόρων ; Και αν ισχύει το πρώτο ενδεχόμενο ποιοι είναι οι συσχετισμοί δύναμης μέσα στον ΣΥΡΙΖΑ μεταξύ των αντιμαχόμενων τάσεων και ποια πρέπει να είναι η δική μας στάση ως ΕΠΑΜ ; Τέλος αξίζει να ασχολούμαστε με την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ ή πρέπει να απευθυνθούμε μόνο στη βάση του και στο τμήμα του λαού μας που δεν εκφράζεται από κανέναν πολιτικό σχηματισμό; Σε αυτά τα ερωτήματα θα προσπαθήσω να απαντήσω παρακάτω.

            Το 2010 ο πρώην πρόεδρος του Συνασπισμού, Αλέκος Αλαβάνος, συμμετείχε στη δημιουργία του Μετώπου Αλληλεγγύης και Ανατροπής (ΜΑΑ). Αυτός ο πολιτικός σχηματισμός είχε ως φιλοδοξία να ενώσει όλη την αριστερά σε ένα κοινό μέτωπο και έπειτα να αποσχιστεί από τον ΣΥΡΙΖΑ. Τον σχηματισμό στήριξαν οι οργανώσεις ΚΟΕ (Κομμουνιστική Οργάνωση Ελλάδας) και ΔΕΑ (Διεθνιστική Εργατική Αριστερά). Το Αριστερό Ρεύμα του Συνασπισμού, στο οποίο ηγείται ο Παναγιώτης Λαφαζάνης, δεν προσχώρησε στο ΜΑΑ. Το ΜΜΑ απέτυχε να αποκτήσει τη κρίσιμη μάζα υποστηρικτών ώστε να αποκοπεί από τον ΣΥΡΙΖΑ. Οπότε οι παραπάνω δύο οργανώσεις (ΚΟΕ και ΔΕΑ) επέλεξαν να στηρίξουν ξανά τον ΣΥΡΙΖΑ. Όμως οι θέσεις τους, λόγω μαζικών αποχωρήσεων από τις γραμμές τους, είχαν αλλάξει. Το αποτέλεσμα είναι ότι, σήμερα, η μαοϊκών καταβολών ΚΟΕ στηρίζει πλήρως τη τωρινή ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ και τις επιλογές της. Αυτή η στήριξη καταγράφηκε και επίσημα στη Συνδιάσκεψη του ΣΥΡΙΖΑ, όπου η ΚΟΕ συμμετείχε στο «Ενιαίο Ψηφοδέλτιο» της ηγεσίας Τσίπρα και όχι στην «Αριστερή Πλατφόρμα» των πιο προοδευτικών τμημάτων του κόμματος.[59] Πάντως το θετικό και ενθαρρυντικό στις θέσεις της σημερινής ΚΟΕ είναι η επιθυμία της για τη δημιουργία ενός εθνικού και παλλαϊκού αντι-μνημονιακού μετώπου, το οποίο θα παλέψει για την εθνική ανεξαρτησία της Ελλάδας και για την εγκαθίδρυση της δημοκρατίας στην κατεχόμενη χώρα μας. [60] Γενικά η ΚΟΕ και σε άλλες ανακοινώσεις της αναγνωρίζει την ανάγκη η λεγόμενη αριστερά να απεγκλωβιστεί από το αποπροσανατολιστικό δίπολο δεξιά-αριστερά. Δυστυχώς παρά τη θετική της στάση όσον αφορά στην δημιουργία ενός παλλαϊκού μετώπου πέρα από τα στενά όρια της «αριστεράς», η ΚΟΕ δεν αναφέρεται καθόλου στην συντακτική εθνοσυνέλευση.  

            Η τροτσκιστικών καταβολών ΔΕΑ από την άλλη συμμετέχει στην Αριστερή Πλατφόρμα, δηλαδή στην εσωτερική «αριστερή» αντιπολίτευση του ΣΥΡΙΖΑ. Οι θέσεις της ΔΕΑ αλλά και γενικότερα της Αριστερής Πλατφόρμας είναι αρκετά αντιφατικές. Για να το αντιληφθούμε αυτό πρέπει πρώτα να αναφέρουμε ποιές οργανώσεις αποτελούν την Αριστερή Πλατφόρμα. Αυτές είναι : το Αριστερό Ρεύμα του Συνασπισμού, η ΔΕΑ, η πλειοψηφία του Κόκκινου, η ΑΠΟ, η Πρωτοβουλία για έναν Επαναστατικό ΣΥΡΙΖΑ (περιοδικό Μαρξιστική Φωνή) και η Αριστερή Ανασύνθεση του Συνασπισμού. Οι θέσεις της Αριστερής Πλατφόρμας, όπως αυτές διατυπώθηκαν μέσω τροπολογιών τόσο στην τριήμερη Συνδιάσκεψη του ΣΥΡΙΖΑ, όσο και στη πρόσφατη σύνοδο της Κεντρικής Επιτροπής (ΚΕ) του κόμματος είναι οι εξής : 1)Τόσο η ευρωζώνη, όσο και η ίδια η ΕΕ δεν μεταρρυθμίζονται και δεν επαναθεμελιώνονται, αλλά μόνον ανατρέπονται. 2)Δημιουργία Επιτροπής Λογιστικού Ελέγχου του χρέους. 3) Κοινή δράση, συνεργασία και συμπαράταξη όλων των δυνάμεων της Αριστεράς. [61] Όπως βλέπουμε οι θέσεις της «αριστερής» αυτής εσωκομματικής αντιπολίτευσης του ΣΥΡΙΖΑ είναι, όπως προανέφερα, αντιφατικές καθώς από τη μία υιοθετούν την αδιαμφισβήτητα προοδευτική θέση της εξόδου από την ευρωζώνη και την Ε.Ε ενώ από την άλλη ασπάζονται την ξεκάθαρα συντηρητική πολιτική επιλογή της επιτροπής λογιστικού ελέγχου του χρέους και επιπλέον παραμένουν δέσμιοι του συνθήματος «κυβέρνηση της αριστεράς». Στη Συνδιάσκεψη που πραγματοποιήθηκε το Δεκέμβρη του 2012, η Αριστερή Πλατφόρμα κατέγραψε 25,71% (με 695 ψήφους) για το κεντρικό όργανο του κόμματος και εξέλεξε 58 μέλη, έναντι ποσοστού 74,2% (με 2.008 ψήφους) και 168 εδρών που κατέγραψε το ανταγωνιστικό Ενιαίο Ψηφοδέλτιο της ηγεσίας του τωρινού προέδρου. Αυτό που έχει αξία από τη Συνδιάσκεψη του ΣΥΡΙΖΑ είναι ότι η τροπολογία της Αριστερής Πλατφόρμας που συγκέντρωσε την αντι-Ε.Ε κριτική των δυνάμεων στον ΣΥΡΙΖΑ και τάχθηκε υπέρ μιας Επιτροπής Λογιστικού Ελέγχου του χρέους καταψηφίστηκε οριακά, σε σημείο που το προεδρείο υποχρεώθηκε να προχωρήσει σε δεύτερη ψηφοφορία η οποία έγινε με ανάταση χειρός. [62]

Συμπεράσματα :

1. 1.Η παραπάνω σύντομη αναφορά στην εσωτερική διάρθρωση του ΣΥΡΙΖΑ καταδεικνύει το γεγονός ότι όχι μόνο δεν είναι ένας ενιαίος φορέας αλλά είναι εξαιρετικά δύσκολο να θεωρήσεις κάποια τάση και κάποιο πολιτικό ρεύμα στο εσωτερικό του ως ξεκάθαρα προοδευτικό ή συντηρητικό. Την άποψη μου αυτή την επιβεβαιώνει πλήρως το παράδειγμα που δόθηκε παραπάνω με τις αντιφάσεις της ΚΟΕ, της ΔΕΑ και της Αριστερής Πλατφόρμας. Κανένας, όμως, πολιτικός σχηματισμός δεν είναι απαλλαγμένος από αντιφάσεις, πόσο μάλλον όταν δεν είναι ιδεολογικά ομοιόμορφος. Εμείς στο ΕΠΑΜ καλά θα κάνουμε να το θυμόμαστε αυτό.  
2. 2.Μέχρι σήμερα η ευρωκεντρική και εξουσιολάγνα ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ επικρατεί στο εσωτερικό του κόμματος. Αυτό αποδεικνύει η μικρή συμμετοχή της Αριστερής Πλατφόρμας στο κεντρικό όργανο του κόμματος και η εντυπωσιακή επικράτηση του Τσίπρα στη συνδιάσκεψη του Δεκεμβρίου όπου και συγκέντρωσε το 73% των ψήφων.
3. 3.Παρά τη συντριπτική υπεροχή της ομάδας του τωρινού προέδρου κάποιες προοδευτικές θέσεις της αντιπολιτευόμενης ομάδας στο ΣΥΡΙΖΑ, όπως η έξοδος από την ευρωζώνη και την Ε.Ε διχάζουν σχεδόν στη μέση τη βάση του κόμματος.

            Δυστυχώς ο ΣΥΡΙΖΑ δε δέχεται καμία υπολογίσιμη εξωτερική πίεση από το ΕΠΑΜ. Η πολιτική που ακολούθησε το ΕΠΑΜ απέναντι στον ΣΥΡΙΖΑ μέχρι σήμερα περιοριζόταν στο να εκθέτει τις ασυνέπειες και τις αντιφάσεις του χωρίς να παρουσιάζει και να στηρίζει την ύπαρξη και τη δράση των πιο προοδευτικών ρευμάτων στο εσωτερικό του, αποτρέποντας έτσι οποιαδήποτε συνεργασία ή συμπόρευση με τις ριζοσπαστικές συνειδήσεις που ακολουθούν τον ΣΥΡΙΖΑ. Σήμερα το ΕΠΑΜ, με βάση την ανάλυση του ΕΣΣ, επιμένει στη ταύτιση των πολιτικών κινήσεων και επιλογών της τωρινής ηγεσίας του ΣΥΡΙΖΑ με τις θέσεις και τις προτάσεις που διατυπώνονται από το σύνολο των διαφορετικών οργανώσεων που αποτελούν το κόμμα. Επίσης από τη συγκεκριμένη προσέγγιση του ΕΣΣ του ΕΠΑΜ προκύπτει η λογική που λέει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ (όπως και το ΚΚΕ) αποτελεί το κύριο εμπόδιο για την απελευθέρωση του λαού από τις αυταπάτες του. Οπότε είναι καλύτερα να καταρρεύσει ώστε τα μέλη, οι φίλοι και οι ψηφοφόροι του να είναι ελεύθεροι να ριζοσπαστικοποιήσουν τη σκέψη τους και να παλέψουν για πιο ολοκληρωμένες προτάσεις. Είναι, όμως, εξίσου πιθανό το επαναστατικό κίνημα κουρασμένο από τις συνεχείς ήττες στις οποίες το σέρνουν οι διάφορες ηγεσίες του και προδομένο από τις ελπίδες που καταχράστηκε ή δεν κατάφερε να υλοποιήσει ο ΣΥΡΙΖΑ να οδηγηθεί σε μια μαζική υποχώρηση η οποία θα οδηγήσει στην παγίωση νοοτροπιών ηττοπάθειας και μοιρολατρίας, οι οποίες και θα αποστρατεύσουν όλους τους αγωνιστές. Μια κατάρρευση του ΣΥΡΙΖΑ, υπό το βάρος των αντιφάσεων του, είτε πριν γίνει κυβέρνηση είτε αφού γίνει χωρίς όμως τη συνοδεία ενός μαζικού παλλαϊκού κινήματος οργανωμένου στις γειτονιές, στους χώρους δουλειάς και στους στρατώνες, μπορεί να οδηγήσει το λαό στην αντίθετη κατεύθυνση και στην επιλογή πιο αυταρχικών λύσεων αλά - Χρυσή Αυγή. Ο ρόλος μας, ως ΕΠΑΜ, είναι να στηρίξουμε τις προοδευτικές φωνές μέσα στον ΣΥΡΙΖΑ και να τις βοηθήσουμε αν όχι να αναλάβουν την ηγεσία, τουλάχιστον να ισχυροποιήσουν τη θέση τους. Αυτή η αλλαγή των συσχετισμών μέσα στον ΣΥΡΙΖΑ θα βοηθήσει, αν συνοδευτεί φυσικά και με μια αριθμητική και οργανωτική αύξηση της δύναμης του ΕΠΑΜ, στην επίτευξη μιας συνεργασίας με την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ. Στη λογική που λέει ότι δεν χρειάζεται να μεσολαβήσει η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑγια να προσεγγίσουμε τη βάση του, ο Λένιν δίδει την απάντηση με το άρθρο του «Το Πληρώσαμε Πολύ Ακριβά» :            « Φανταστείτε έναν εκπρόσωπο των κομμουνιστών που πρέπει να τρυπώσει σε μια αίθουσα, όπου οι πληρεξούσιοι της αστικής τάξης κάνουν την προπαγάνδα τους σε μια αρκετά μεγάλη συγκέντρωση εργατών. Φανταστείτε επίσης πως, για να μας επιτρέψει να μπούμε στην αίθουσα αυτή η αστική τάξη μας ζητά ένα μεγάλο ποσό…Αν πληρώσουμε πολύ ακριβά το εισιτήριο για την αίθουσα αυτή, τότε αναμφίβολα κάναμε λάθος. Μα προτιμότερο να πληρώσουμε ακριβά τουλάχιστον ώσπου να μάθουμε να κάνουμε παζάρια παρά να χάσουμε την ευκαιρία να μιλήσουμε στους εργάτες, που ως τώρα βρίσκονται κάτω από την αποκλειστική, ας πούμε “κατοχή” των ρεφορμιστών, δηλαδή των πιο πιστών φίλων της αστικής τάξης…Οι εκπρόσωποι της Δεύτερης και Δυόμισι Διεθνούς θέλουν το ενιαίο μέτωπο, γιατί ελπίζουν να μας εξασθενήσουν με τις υπερβολικές υποχωρήσεις που θα κάνουμε…Ελπίζουν με την τακτική του ενιαίου μετώπου να πείσουν τους εργάτες ότι η ρεφορμιστική τακτική είναι σωστή και η επαναστατική λαθεμένη. Εμάς μας χρειάζεται το ενιαίο μέτωπο, γιατί ελπίζουμε να πείσουμε τους εργάτες για το αντίθετο » [63] Ο Λένιν έγραψε αυτό το άρθρο το 1922 για να υπερασπιστεί τη τακτική του «ενιαίου μετώπου» απέναντι στους Ιταλούς κομμουνιστές και σε ένα τμήμα των Γάλλων κομμουνιστών και συνδικαλιστών, οι οποίοι υποστήριζαν ότι κανένα «ενιαίο μέτωπο» δεν μπορεί να σχηματιστεί με τους σοσιαλδημοκράτες της Δεύτερης και Δυόμισι Διεθνούς. Μάλιστα το έγραψε το 1922 για να  προτείνει συνεργασία με τους σοσιαλδημοκράτες, όταν ήδη από το 1919 η κυβέρνηση των Έμπερτ - Σάιντεμαν με τη χρήση των ακροδεξιών παραστρατιωτικών σωμάτων Freikorps είχε δολοφονήσει στη Γερμανία μεταξύ άλλων και τους επαναστάτες Ρόζα Λούξεμπουργκ και Καρλ Λίμπνεχτ. [64] Ο Λένιν σε αυτό το άρθρο παρατηρεί την ανάγκη πολιτικής διαμεσολάβησης, δηλαδή την ανάγκη συνεργασίας με την ηγεσία ενός κομματικού σχηματισμού για να προσεγγίσεις τα μέλη του. Ο ΣΥΡΙΖΑ λόγω της εκλογικής του εκτίναξης προβάλλεται από τα ΜΜΕ. Γνωρίζοντας, λοιπόν, τη μικρή εξοικείωση ενός μεγάλου μέρους του ελληνικού πληθυσμού με το διαδίκτυο και τη τεράστια επιρροή που έχουν τα ΜΜΕ, η αναγκαστικά μεγάλη προβολή ενός κόμματος σαν το ΣΥΡΙΖΑ από τα ΜΜΕ αποτελεί μια τεράστια (και ίσως και μοναδική) ευκαιρία για το ελληνικό κίνημα αντίστασης.

            Το ΕΠΑΜ, όπως έδειξα και παραπάνω, λόγω των θέσεων του αποτελεί το πιο προοδευτικό κίνημα στην Ευρώπη. Αυτές μας τις προτάσεις και αναλύσεις, λοιπόν, με κάθε τρόπο πρέπει να τις προστατεύσουμε και να τις εξελίξουμε. Όμως πρέπει και να τις κοινωνήσουμε. Η διάδοση, όμως, αυτών των θέσεων πέφτει πάνω στα τείχη των κομματικών μηχανισμών και στον  αποκλεισμό που υφιστάμεθα από τα ΜΜΕ. Με κάποιο τρόπο πρέπει να μπούμε μέσα στην «αίθουσα» που λέγεται ΣΥΡΙΖΑ και που αυτή τη στιγμή εκφράζει τις ελπίδες μιας μεγάλης μερίδας του ελληνικού λαού. Αυτό μπορεί να γίνει μόνο πληρώνοντας κάποιο «εισιτήριο». Το «εισιτήριο» στη προκειμένη είναι η δημιουργία ενός μίνιμουμ προγράμματος πάνω στο οποίο θα καλούμε όλες τις πολιτικές δυνάμεις για συνεργασία. Εκ’ των πραγμάτων, λόγω της μοναδικής μας θέσης ως κίνημα όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε ολόκληρη την Ευρώπη είναι αδύνατον το τρίπτυχο εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας-γενική πολιτική απεργία-συντακτική εθνοσυνέλευση να αποτελέσει τη «κόκκινη γραμμή» βάση της οποίας θα καλούμε άλλους κομματικούς χώρους σε συνεργασία. Η πολιτική και η κοινωνική συγκυρία σήμερα επιβάλλει αυτό το μίνιμουμ πρόγραμμα συνεργασιών να βασίζεται πάνω στο δίπτυχο αντιμνημονιακός αγώνας-πάλη για την εγκαθίδρυση δημοκρατίας. Αυτό δεν σημαίνει ότι εγκαταλείπουμε ή τροποποιούμε τις θέσεις μας και τα προτάγματά μας. Ούτε ότι παύει η πολιτική διαπάλη με τους άλλους πολιτικούς σχηματισμούς . Η πολιτική διαπάλη με τους άλλους πολιτικούς φορείς δεν σταματά φυσικά ούτε με την επίτευξη μιας συνεργασίας. Κάθε άλλο! Μόνο μετά τη συνεργασία αυτή η διαπάλη για την ιδεολογική ηγεμονία μέσα στο επαναστατικό κίνημα παίρνει τη πιο αποδοτική της μορφή, καθότι οι απόψεις και των δύο (ή περισσοτέρων) κομματικών οργανώσεων ή συλλογικοτήτων βρίσκουν ευήκοα ώτα. Μόνο μετά τη συνεργασία οι άμυνες των απλών ψηφοφόρων και των καλοπροαίρετων μελών χαμηλώνουν, με αποτέλεσμα να είναι πιο ανοιχτοί σε διάλογο και γόνιμη ανταλλαγή απόψεων.  Τέλος πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι αυτή μας η τακτική απέναντι στον ΣΥΡΙΖΑ ή τους άλλους κομματικούς και πολιτικούς σχηματισμούς δεν αναιρεί τη βασική μας θέση για τη προσπάθεια προσέγγισης του 40 % σχεδόν του ελληνικού πληθυσμού που φαίνεται να μην εκφράζεται ακόμη από κάποιον πολιτικό χώρο. Μπορούν και πρέπει να γίνουν παράλληλα. Πρέπει να απευθυνθούμε και στους ήδη πολιτικοποιημένους αλλά και στους μη-πολιτικοποιημένους και απογοητευμένους. 

«Οι ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ βρίσκονται κι αυτοί σε κατάσταση κατάρρευσης. Από τη μια υπάρχει ένας ριζοσπαστικοποιημένος κόσμος, απ` τα κάτω, που εγκλωβίστηκε στη λογική της κοινοβουλευτικής λύσης, αλλά, την ίδια στιγμή, η κορυφή του κόμματος έχει μάθει να αναπαράγεται με τους ίδιους όρους και κανόνες που αναπαράγεται το επίσημο πολιτικό σύστημα, το οποίο έχει αποδεχθεί την λογική της κατοχής. Είναι ένα κόμμα στο οποίο παρατηρείται το πρωτοφανές να έχει βουλευτές που συντάσσονται με τη λογική της εκποίησης της δημόσιας περιουσίας και ψηφίζουν υπέρ της δημιουργίας ΕΟΖ και του ξεπουλήματος ελληνικών νησίδων, την ίδια στιγμή που ψηφοφόροι και οπαδοί τους  - πρώην ή νυν – συμπαρατάσσονται και παλεύουν μαζί μας στον αγώνα εναντίον τέτοιων λογικών και αποφάσεων. Το κόμμα των ΑΝ.ΕΛ. είναι ένα κόμμα προσωποπαγές, που ο αρχηγός του έχει μάθει να επιβιώνει δια του παλαιοκομματισμού, την τακτική της φαυλοκρατίας, της εναλλαγής στην εξουσία και, ταυτόχρονα, κάτω από τα φτερά ξένης δύναμης και ξένων πρεσβειών. Εξ ου και το γεγονός της στροφής του αρχηγού του προς το δολάριο.» [65]

  Η περίπτωση των «Ανεξάρτητων Ελλήνων» είναι εντελώς διαφορετική. Όπως αναφέρει και το ΕΣΣ του ΕΠΑΜ είναι ένα προσωποπαγές κόμμα. Στο εσωτερικό του οι αντιπολιτευόμενες τάσεις εκδηλώθηκαν είτε για να δηλώσουν ουσιαστικά την επιθυμία τους να επιστρέψουν στη Νέα Δημοκρατία[66], είτε για να αποσχιστούν και να φτιάξουν νέα κόμματα-βιτρίνες του μνημονιακού χώρου. [67] Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με την επίθεση που δέχεται ο συναγωνιστής Δημήτρης Καζάκης από σημαίνοντα στελέχη του κόμματος, εξαλείφουν κάθε πιθανότητα συνεργασίας με τη τωρινή ηγεσία των Ανεξάρτητων Ελλήνων. Σε επίπεδο βάσης τα πράγματα αλλάζουν καθώς πολλά μέλη των ΑΝΕΛ σε εθνικό επίπεδο έχουν πολλές φορές συμπαραταχθεί δίπλα μας σε κοινούς πολιτικούς αγώνες και κινηματικές δράσεις.  

Βιβλιογραφία και σημειώσεις

1. Catarina Principe. «From mobilization to resistance : Portugal’s struggle against austerity». International Socialism 138. Spring 2013. Σελίδα 80.
2. Ο Harvey αφιερώνει το τελευταίο του βιβλίο με τίτλο «Εξεγερμένες πόλεις» στη ταξική πάλη για τη διεκδίκηση του δικαιώματος στη πόλη, στην οποία το πρεκαριάτο έχει κομβικό ρόλο καθότι είναι και αυτό που φτιάχνει τις πόλεις.
3. O Harvey υποστηρίζει ότι η δημιουργία των πόλεων επιτρέπει την απορρόφηση πλεοναζόντων κεφαλαίων και πλεονάζουσας εργατικής δύναμης, βοηθώντας έτσι διαχρονικά το σύστημα να καθυστερεί τις κρίσεις υπερσυσσώρευσης.    
4. Joseph Choonara. «The class struggles in Europe». International Socialism 138. Spring 2013. Σελίδες 49-50.
5. http://www.bbc.co.uk/news/world-europe-21644385
6. Άρης Χατζηστεφάνου. «Πορτογαλία. Η εξέγερση των αστών». Infowar 15/04/13. Στο http://info-war.gr
7. Pinto Antonio, Pedro Magalhaew, Luis de Sousa, Ekaterina Gorbunova, « A Qualidade da Democracia em Portugal : A perspectiva dos Cidadaos ». 
8. Joseph Choonara. «The class struggles in Europe». International Socialism 138. Spring 2013. Σελίδα 68.
9. Joseph Choonara. «The class struggles in Europe». International Socialism 138. Spring 2013. Σελίδα 69.
10. http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_world_1_23/02/2013_512202
11. http://www.enet.gr/?i=news-room.el&id=360142
12. http://www.tovima.gr/world/article/?aid=510290
13. Γιώργος Δελαστίκ. «Πέφτει η ισλανδική κυβέρνηση της κεντροαριστεράς». Δημοσιεύτηκε στο Έθνος στις 25/04/13.
14. Πέτρος Παπακωνσταντίνου. «Ο κέλτικος τίγρης και το ευρωμαστίγιο». Δημοσιεύτηκε στη Καθημερινή στις 25/09/10.
15. http://www.theinsider.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=18238:xesikonontai-kai-oi-irlandoi-toy-giorgoy-delastik&catid=76:arthografeia&Itemid=122
16. http://www.newsbomb.gr/diethnh/story/295274/irlandia-anamenei-anaptyxi-to-2013-kai-to-2014
17. http://www.newsbomb.gr/chrhma/story/295012/den-fainetai-akri-sto-toynel-alla-yparhei-proodos-se-ellada-irlandia
18. http://www.newsbomb.gr/diethnh/story/300008/irlandia-apergies-kai-diamartyries-ekpaideytikon
19. Δημήτρης Καζάκης. «Τρομάζει Βρυξέλλες και Μέρκελ το φαινόμενο Μπέπε Γκρίλο».  Δημοσιεύτηκε στο Χωνί στις 3/3/2013
20. http://www.tovima.gr/world/article/?aid=510294
21. Joseph Choonara. «The class struggles in Europe». International Socialism 138. Spring 2013. Σελίδα 72.
22. Το απόσπασμα από το Spiegel παρατίθεται στο άρθρο του Άρη Χατζηστεφάνου « Ολλανδία. Σήκωσε τα κόκκινα φανάρια της κρίσης» που δημοσιεύτηκε στη εφημερίδα Πριν στις 07/04/13.
23. Άρης Χατζηστεφάνου. « Ευρω-σκεπτικισμός : κλίνατε επ’ αριστερά » Δημοσιεύτηκε στα Επίκαιρα, τεύχος Μαρτίου 2013.
24. Antonio Negri . «L’ Empire, state supreme de l’ imperialisme». Le Monde Diplomatique, Ιανουάριος 2001.  
25. Για την ακρίβεια και για τη χρονιά 1990 το ποσοστό του εργατικού δυναμικού που συμμετέχει στα εργατικά συνδικάτα είναι 74,4 % για τη Δανία, 53,8 % για τη Νορβηγία, 82,9 % για τη Σουηδία και 71,9 % για τη Φινλανδία. Τα στοιχεία παρατίθενται στο βιβλίο «Το Σκανδιναβικό μοντέλο», Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2012. Σελίδα 370.
26. Χρήστος Αβραμίδης και Αντώνης Γαλανόπουλος. «ΒΙΟΜΕ, εργασιακό πείραμα με παγκόσμια απήχηση» στο περιοδικό «UNFOLLOW», τεύχος 15, Μάρτιος 2013. Σελίδα 82
27. Ο αναγνώστης που ενδιαφέρεται να μελετήσει με μεγαλύτερη λεπτομέρεια την ιστορία των κρίσεων και των διαφορετικών φάσεων του καπιταλισμού μπορεί να διαβάσει το «Καπιταλισμός Ζόμπι» του Chris Harman ή/και το βιβλίο «Επιστροφή στο μέλλον» του Πέτρου Παπακωνσταντίνου.
28. Karl Kautsky . «Ultra-imperialism» στο site : http://www.marxists.org/archive/ Kautsky /1914/09/ultra-imp.htm
29. Michael Hardt και Antonio Negri . «Πλήθος, Πόλεμος και Δημοκρατία στην εποχή της αυτοκρατορίας». Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, 2011.   
30. Για πρεκαριάτο δες παραπάνω. Το κογκνιταριάτο προέρχεται από το συνδυασμό του προλεταριάτου με τη λέξη cognitive και προσδιορίζει τους εργάτες γνώσης.
31. David Harvey . «Ο νέος ιμπεριαλισμός». Εκδόσεις Καστανιώτη, 2006. Σελίδα 180.
32. ο.π
33. ο.π. σελίδα 62.
34. Η σύντομη αναφορά μου στις απόψεις των Gindin-Panitch βασίστηκε στο εμβληματικό τους βιβλίο «The Making of Global Capitalism. The Political Economy of American Empire». Εκδόσεις Verso, 2012.
35. Σταύρος Μαυρουδέας. «Το ελληνικό κράτος και το ξένο κεφάλαιο στην οικονομική κρίση» – κείμενο διάλεξης Παντείου. Ο αναγνώστης μπορεί να βρει ολόκληρο τη διάλεξη στο http://stavrosmavroudeas.wordpress.com
36. Στην ομιλία του για την κατάσταση της Ένωσης το 2012, ο πρόεδρος Μπαρόζο πρότεινε να προχωρήσει η ΕΕ προς μία ομοσπονδία εθνικών κρατών. Για περισσότερες λεπτομέρειες ο αναγνώστης μπορεί να επισκεφθεί το site :http://ec.europa.eu/news/eu_explained/120912_el.htm
37. Μαυροπούλου Χριστίνα. « Πόλεμος ΑΕ». Ριζοσπάστης, 06/04/2003
38. Μια λεπτομερής παρουσίαση των κριτηρίων απόδοσης εθνικής ταυτότητας σε πολυεθνικές επιχειρήσεις παρατίθεται στο βιβλίο «Ο μύθος της Παγκοσμιοποίησης και η πραγματικότητα του Ιμπεριαλισμού.» Εκδόσεις Gutenberg, 2004. Σελίδες 58-59.
39. Βασίλης Λιόσης. «Ιμπεριαλισμός και εξάρτηση». Εκδόσεις ΚΨΜ, 2012. Σελίδα 146
40. ο.π
41. Χατζηαργύρης Κώστας-Οικονόμου Χριστίνα. « Τι είναι, τι σημαίνει, πού οδηγεί η εξάρτηση». Εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή, 1984. Σελίδες 21-22.
42. Για μια πιο λεπτομερή περιοδολόγηση της εξάρτησης στην Ελλάδα ο αναγνώστης μπορεί να διαβάσει το «Ιμπεριαλισμός και εξάρτηση» του Βασίλη Λιόση (σελίδες 153-226) ή/και «Το Ξένο κεφάλαιο στην Ελλάδα» του Νίκου Μπελογιάννη.
43. http://www.spiegel.de/international/europe/spiegel-online-interview-with-german-industry-leader-hans-peter-keitel-a-855040.html
44. Όλη η ιστορία του Γερμανικού ιμπεριαλισμού υπάρχει στο βιβλίο : «Ιμπεριαλισμός, Οι πνευματικές, Πολιτικές και Οικονομικές ρίζες του» του MommsenWolfgang.
45. Βασίλης Λιόσης. «Ιμπεριαλισμός και εξάρτηση». Εκδόσεις ΚΨΜ, 2012. Σελίδα 197.
46. Χαρδαβέλλας Κώστας. «Αμερικανικές εταιρείες “ΠΗΡΑΝ” πετρέλαιο και φυσικό αέριο». Επίκαιρα, τεύχος 107, 20/10-26/10/2011.
47. Δημήτρης Γληνός. «Άρθρα και Μελέτες του Δημήτρη Γληνού, στην παράνομη Κομμουνιστική Επιθεώρηση της γερμανικής κατοχής». Εκδόσεις : Όμιλος Εκπαιδευτικού Προβληματισμού, 2008. Σελίδες 33 και 35. 
48. Ο αναγνώστης δεν πρέπει να μπερδέψει το ρεύμα του τροτσκισμού με τον ίδιο τον Τρότσκι. Το εξαιρετικό άρθρο του Δημήτρη Καζάκη με τίτλο «Μερικές επισημάνσεις για τη συνεισφορά του Τρότσκι στην σκέψη και την δράση του επαναστατικού εργατικού κινήματος» παρέχει περισσότερες πληροφορίες όσον αφορά στη σχέση του Τρότσκι με τον τροτσκισμό. Το άρθρο βρίσκεται στο site :http://dimitriskazakis.blogspot.gr/2011/02/i.html
49. Παντελής Πουλιόπουλος. «Δημοκρατική ή Σοσιαλιστική επανάσταση στην Ελλάδα». Εκδόσεις Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο, 2006.
50. Ο αναγνώστης που θέλει να διαβάσει περισσότερα για την έννοια του υποϊμπεριαλισμού μπορεί να ανατρέξει στο συλλογικό έργο των θεωρητικών του ΣΕΚ «Παγκοσμιοποίηση και ιμπεριαλισμός, ποια είναι η απάντηση της αριστεράς». Εκδόσεις Εργατική Δημοκρατία, 1999.
51. Άγις Στίνας. «ΕΑΜ-ΕΛΑΣ-ΟΠΛΑ». Εκδόσεις: Διεθνής Βιβλιοθήκη, 1997. Σελίδες 50-51. 
52. Λέανδρος Μπόλαρης. «Επανάσταση και αντεπανάσταση στην Ελλάδα. Ο εμφύλιος πόλεμος 1946-1949». Εκδόσεις : Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο, 2010. Σελίδα 14.
53. Λέανδρος Μπόλαρης. «70 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΔΡΥΣΗ ΤΟΥ : Χρειαζόμαστε ένα νέο ΕΑΜ ; » Ο αναγνώστης μπορεί να διαβάσει το άρθρο στο site :http://www.sekonline.gr//
54. Όποιος έχει αμφιβολίες για τις τροτσκιστικές επιρροές της ηγεσίας του ΚΚΕ μπορεί να διαβάσει τη θέση 60 της ΚΕ του ΚΚΕ για το 19^οΣυνέδριο του κόμματος. Στη θέση αυτή φαίνεται καθαρά ότι για την ΚΕ του ΚΚΕ δεν υπάρχει η έννοια της πατρίδας, όλοι οι πόλεμοι είναι ίδιοι και άρα ίδια πρέπει να είναι η αντιμετώπισή τους από την πλευρά του κομμουνιστικού κόμματος. Όλες οι θέσεις της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ για το 19^ο συνέδριο βρίσκονται στο site : http://www.komep.gr/arxeio/2013/127-2013-1/843-19-11-14-2013
55. Ο ακραίος σεχταρισμός της ηγεσίας του ΚΚΕ αποτυπώνεται στη θέση 28 της ΚΕ για το 19^ο συνέδριο όπου ταυτίζεται το μεταβατικό πρόγραμμα που μπορεί να οδηγήσει σε επαναστατική ανατροπή με αυτό της αστικής διαχείρισης (Β και κυρίως Δ παράγραφος). Η θέση αυτή δεν αφήνει κανένα περιθώριο συνεργασιών ούτε σε κομματικό ούτε σε κοινωνικό επίπεδο. Όλες οι θέσεις στο site :http://www.komep.gr/arxeio/2013/127-2013-1/843-19-11-14-2013
56. Για να καταλάβει ο αναγνώστης πόσο πολύ συγκλίνουν οι απόψεις του ΕΠΑΜ με αυτές σημαντικών μελών του ΝΑΡ, δεν έχει παρά να διαβάσει το βιβλίο του Πέτρου Παπακωνσταντίνου «Η μεγάλη πρόκληση. Η κρίση, η αριστερά, η εξουσία». Εκδόσεις Λιβάνη, 2013. Επίσης μπορεί να διαβάσει άρθρα του διευθυντή της εφημερίδας ΠΡΙΝ, Γιώργου Δελαστίκ που επίσης αποτυπώνουν τη πλήρη  σχεδόν ταύτιση των απόψεων που εκφράζουν οι δύο οργανώσεις.
57. «Συλλογή κειμένων, Γενικές θέσεις του ελληνικού ιμπεριαλισμού». Εκδόσεις Αντι-σχολείο, 2010
58. Θέσεις του Εθνικού Συντονιστικού Συμβουλίου του ΕΠΑΜ ενόψει του 2^ο συνεδρίου.
59. Γιώργος Λαουτάρης. « Επικύρωση της δεξιάς στροφής με Τσίπρα στο τιμόνι». 12 Δεκεμβρίου 2012. Όλο το άρθρο στο site της εφημερίδας ΠΡΙΝ :  http://prin.gr/?p=379
60. Τοποθέτηση της ΚΟΕ στις 28/03/2012 για τις επερχόμενες εκλογές. Ο αναγνώστης μπορεί να βρει όλο το κείμενο στη διεύθυνση :http://www.koel.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=4156:2012-03-28-10-46-23&catid=195:2010-01-26-15-03-18&Itemid=166  Οι ίδιες θέσεις αναδιατυπώνονται σε πιο πρόσφατες τοποθετήσεις της οργάνωσης : http://www.koel.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=4225:2012-11-13-15-29-32&catid=195:2010-01-26-15-03-18&Itemid=166
61. Γιώργος Λαουτάρης. « Επικύρωση της δεξιάς στροφής με Τσίπρα στο τιμόνι». 12 Δεκεμβρίου 2012. Όλο το άρθρο στο site της εφημερίδας ΠΡΙΝ :  http://prin.gr/?p=379  Επίσης πληροφορίες για τη πρόσφατη Σύνοδο της ΚΕ του ΣΥΡΙΖΑ δίδονται στο siteτης ΔΕΑ :http://www.dea.org.gr/ και στο άρθρο με τίτλο : «Με φόντο την εξέλιξη της ευρωπαϊκής κρίσης και την κυπριακή εμπειρία η Κεντρική Επιτροπή του ΣΥΡΙΖΑ συνεδρίασε το Σαββατοκύριακο 13 και 14 Απρίλη.»
62. Γιώργος Λαουτάρης. « Επικύρωση της δεξιάς στροφής με Τσίπρα στο τιμόνι». 12 Δεκεμβρίου 2012. Όλο το άρθρο στο site της εφημερίδας ΠΡΙΝ :  http://prin.gr/?p=379
63. Λένιν. «We Have Paid Too Much». Collected Works, Volume 33, pages 330-334. Ο αναγνώστης μπορεί να διαβάσει ολόκληρο το άρθρο στο site http://www.marxists.org/archive/lenin/works/1922/apr/09.htm
64. HeinrichA. Winkler. « ΒΑΪΜΑΡΗ, Η ΑΝΑΠΗΡΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ 1918-1933». Εκδόσεις : ΠΟΛΙΣ, 2013. Σελίδες 27-31.
65. Θέσεις του Εθνικού Συντονιστικού Συμβουλίου του ΕΠΑΜ ενόψει του 2^ο συνεδρίου.
66. http://www.real.gr/DefaultArthro.aspx?page=arthro&id=229117&catID=77
67. http://www.tanea.gr/news/politics/article/5007835/neo-komma-th-nea-me-r-a-anakoinwse-o-xrhstos-zwhs/