Εκτιμήσεις και συμπεράσματα για τους συσχετισμούς μετά τις εκλογές και οι προοπτικές μπροστά μας*

του Δημήτρη Καζάκη

Η συζήτηση όπως έχει διεξαχθεί μέσα στο ΕΠΑΜ, αλλά και ευρύτερα, έθεσε μερικά σοβαρά ζητήματα, τα οποία χρειάζεται να τα διευκρινίσουμε.

Το πρώτο ερώτημα που τίθεται είναι το εξής: Το εκλογικό αποτέλεσμα είναι δυσμενές μόνο για το ΕΠΑΜ, ή είναι δυσμενές για το σύνολο των λεγόμενων αντιμνημονιακών δυνάμεων;

Αν είναι μόνο για το ΕΠΑΜ, είναι κάτι τελείως διαφορετικό από το αν είναι για το σύνολο των λεγόμενων αντιμνημονιακών δυνάμεων.

Το εκλογικό αποτέλεσμα είναι δυσμενές για το σύνολο των λεγόμενων αντιμνημονιακών δυνάμεων. Όλοι έχασαν. Και το ΕΠΑΜ δεν ήταν ανάμεσα σε κείνους που υπέστη την πιο σφοδρή ήττα. Ακόμη και εκλογικά.

Ποιος ήταν ο στόχος μας; Να αποτυπώσουμε στο εκλογικό αποτέλεσμα μια δυναμική τέτοια...
που να μας δώσει τη δυνατότητα να μετατραπούμε - τουλάχιστον στα μάτια του κόσμου - σε ρυθμιστικό παράγοντα των πολιτικών εξελίξεων.

Γιατί το λέγαμε αυτό; Για να αναγκάσουμε τις υπόλοιπες αντιμνημονιακές δυνάμεις να κάτσουν στο τραπέζι μαζί μας. Κι ο λόγος είναι απλός. Επειδή για εμάς η άνοδος μιας αντιμνημονιακής κυβέρνησης, μπορεί να μην αποτελεί διέξοδο για το κεντρικό πρόβλημα της χώρας, αλλά δεν είναι το ίδιο με μια κυβέρνηση σαν την σημερινή. Επομένως, θέλαμε να επιδράσουμε στον τρόπο διαμόρφωσης αυτής της αντιμνημονιακής προοπτικής.

Δυσμενέστεροι οι πολιτικοί συσχετισμοί

Υπάρχει, με τους σημερινούς συσχετισμούς δύναμης, δυνατότητα αντιμνημονιακής κυβέρνησης μετά το πρόσφατο εκλογικό αποτέλεσμα; Όχι δεν υπάρχει. Εκτός κι αν πιστεύει κανείς ότι ο ΣΥΡΙΖΑ είναι σε θέση να τα βρει με το ΚΚΕ, ή να κερδίσει αυτοδυναμία. Όμως ακόμη κι αν γίνει αυτό, η αυτοδυναμία ισοδυναμεί με κατοχύρωση της πλήρους αυθαιρεσίας της κομματικής ηγεσίας και του μηχανισμού νομής της εξουσίας. Το ξέρουμε αυτό από την εμπειρία ολόκληρης της μεταπολίτευσης.

Επομένως, το εκλογικό αποτέλεσμα δεν συνιστά πολιτική ήττα μόνο για το ΕΠΑΜ, αλλά για όλους όσους προσδοκούσαν μια αλλαγή στα πολιτικά πράγματα της χώρας προς αντιμνημονιακή κατεύθυνση. Έστω κι αν αυτή περιοριζόταν απλά και μόνο στην ανατροπή της σημερινής κυβέρνησης εντολοδόχων των δανειστών.

Ο ΣΥΡΙΖΑ κέρδισε μεν την πρωτιά, αλλά με σοβαρές απώλειες ψήφων, τις οποίες αναπλήρωσε μόνο εν μέρει από τις άλλες αντιμνημονιακές δυνάμεις. Κι έτσι εξάντλησε τις πολιτικές του εφεδρείες. Τώρα είναι αναγκασμένος, για να κυβερνήσει, να παίξει στο παιχνίδι της "οικουμενικής" που προωθείται ανοιχτά από την ιθύνουσα πολιτική τάξη και τους δανειστές. Ή να υποστεί τη συστηματική φθορά ενός κόμματος που πόνταρε στη νομή της εξουσίας, αλλά αδυνατεί πλέον να την κερδίσει για τον εαυτό του.

Τι νομίζετε ότι θα κάνουν όλοι αυτοί που εντάχθηκαν στο ΣΥΡΙΖΑ στην προοπτική της εξουσίας; Τι νομίζετε ότι θα κάνει το "σύστημα ΠΑΣΟΚ" που βρήκε καταφύγιο στον ΣΥΡΙΖΑ, όταν θα διαπιστώσει ότι αδυνατεί να λειτουργήσει ως τέτοιο; Όπου φύγει-φύγει. Η μόνη χρησιμότητα που έχει η παρουσία του αυτή την στιγμή είναι να πνίγει με τον κομματικό του μηχανισμό κάθε κινηματικό σκίρτημα της κοινωνίας, κάθε πρωτοβουλία από τα κάτω, κάθε προσπάθεια συνεύρεσης πάνω σε κοινούς άμεσους στόχους πάλης.

Η κυβερνώσα παράταξη κέρδισε την πρωτοβουλία των κινήσεων και σημαντικό πολιτικό χώρο για να μεταλλαχθεί έναντι μιας αντιπολίτευσης που δεν μπορεί και δεν θέλει να κινηθεί "εκτός των τειχών". Το εκλογικό αποτέλεσμα δίνει τη δυνατότητα στη μνημονιακή διακυβέρνηση να παίξει με την αντιπολίτευση από θέση ισχύος. Ιδίως από την στιγμή που η αντιπολίτευση στο σύνολό της αδυνατεί, ή δεν θέλει να κινηθεί μέσα στην κοινωνία με κινηματικούς όρους.

Παγιώθηκε μια φασιστική ακροδεξιά, η οποία λειτουργεί τόσο σε επίπεδο κυβερνητικό, όσο και σε επίπεδο αντικυβερνητικό ως συγκοινωνούντα δοχεία. Και το χειρότερο, ένα τμήμα του εκλογικού σώματος δέχεται να εκφράζεται μέσα από τέτοιες καταστάσεις χωρίς να νοιάζεται για τις συνέπειες. Χωρίς να νιώθει καν την απειλή στην ίδια την υπόσταση της χώρας. Ψηφίζει υπόκοσμο για να τιμωρήσει τους πάντες. Ακόμη και τον εαυτό του.

Το ΚΚΕ έχει αναδειχθεί σε βασική εγγυήτρια δύναμη της διατήρησης στην εξουσία της μνημονιακής πολιτικής. Λειτουργεί αντικειμενικά στο πολιτικό σύστημα σαν το alter ego της ΧΑ και εξασφαλίζει ότι δεν πρόκειται, όσο περνά από το χέρι του, να υπάρξουν ευρείες συναινέσεις και συνεργασίες που θα επιτρέψουν μια πιθανή αντιμνημονιακή διακυβέρνηση. Κι επομένως η ψήφος στο ΚΚΕ λειτουργεί αντικειμενικά όπως η ψήφος στην ΧΑ.

Η λογική που αποπνέει η πολιτική της ηγεσίας του, "υποταγή στο ΚΚΕ, ή να πάτε να χαθείτε όλοι σας, να πεθάνει η χώρα κι ο λαός της", δεν διαφέρει σε τίποτε από κοινωνική, ταξική και εθνικοαπελευθερωτική σκοπιά από τις λογικές του αναδυόμενου φασισμού. Όποιος δεν το αντιλαμβάνεται αυτό, τότε δεν είναι λιγότερο θύμα από τον ψηφοφόρο της ΧΑ, ή από όποιον υποβαθμίζει σήμερα τον κίνδυνο του φασισμού, που εκπορεύεται από το ίδιο το καθεστώς κατοχής.

Άλλωστε όσοι θεωρούν ακόμη ως a priori αντικαθεστωτικές τις δυνάμεις της επίσημης αριστεράς σήμερα, ξεχνούν ή θέλουν να ξεχνούν ότι οι ηγεσίες τους ήταν και παραμένουν οι χειρότεροι απολογητές του καθεστώτος αποικιακής κατοχής που έχει επιβληθεί στην χώρα και το λαό της. Συνεχίζουν ακόμη και σήμερα να εντοπίζουν το όλο πρόβλημα μόνο στις πολιτικές που εφαρμόζονται, να αρνούνται ότι υπάρχει καθεστώς κατοχής και το κυριότερο να αναπαράγουν τη θεωρία της "ιερότητας του προσώπου" για τους πολιτικούς που δολοφονούν εν ψυχρώ έναν ολόκληρο λαό και μια χώρα.

Οι πολιτικοί, μας λένε τα παπαγαλάκια της αριστεράς, που κυβερνούν μπορούν μόνο να κρίνονται πολιτικά και όχι να διώκονται για πράξεις εσχάτης προδοσίας και σφετερισμού της εξουσίας. Ότι ακριβώς πίστευαν και οι σκοταδιστές εκπρόσωποι της απολυταρχίας από την εποχή του μεσαίωνα, οι οποίοι θεωρούσαν το πρόσωπο του μονάρχη κυβερνήτη, ως "ιερό" κι άρα υπεράνω κάθε φυσικού δικαστή.

Οι ΑΝΕΛ από την πλευρά τους βρίσκονται σε διαδικασία αποσύνθεσης. Κι αυτό όχι μόνο γιατί έχουν υποστεί την μεγαλύτερη εκλογική ήττα από ολόκληρο τον αντιμνημονιακό χώρο. Λειτούργησαν εξαρχής ως μια ευκαιριακή συνάθροιση παραγόντων με προσωπικές ατζέντες. Σήμερα αποτελούν τη βασική δεξαμενή απ' όπου αντλούνται οι αναγκαίοι "ανεξάρτητοι" βουλευτές, που το επίσημο πολιτικό κατεστημένο χρειάζεται ως μπαλαντέρ στις ήδη κυοφορούμενες πολιτικές διεργασίες του. Ακριβώς όπως συνέβη και την εποχή των Ιουλιανών του 65, προκειμένου το επίσημο καθεστώς να ανοίξει με κοινοβουλευτικό μανδύα τον δρόμο προς την χούντα.

Η μόνη διαφορά ήταν και παραμένει το γεγονός ότι η ηγεσία των ΑΝΕΛ δεν ενδιαφέρθηκε ποτέ για συνεργασία σε κινηματικό επίπεδο και μέσα στην κοινωνία. Δημιουργήθηκε ως ένα άκρως τυχοδιωκτικό μόρφωμα, αντιγραφή του κόμματος της ΝΔ, απ' όπου προήλθαν και τα περισσότερα στελέχη του.

Ο τυχοδιωκτισμός και η αμετροέπεια αποτελεί βασικό στοιχείο του πολιτικού λόγου και της δράσης του ακόμη και μετά από μια τέτοια ήττα. Ο κ. Καμμένος κάνει προτάσεις "συνεργασίας" μόνο όταν βρίσκεται μπροστά σε κάμερες, την ίδια ώρα που αντιμάχεται κάθε πρόταση ανοιχτού πολιτικού διαλόγου και μεθοδεύει συνευρέσεις χωρίς αρχές στο παρασκήνιο. Προσπαθεί απλά να περισώσει ότι μπορεί από το κόμμα του.

Το εκλογικό αποτέλεσμα για το ΕΠΑΜ

Επομένως, αν θέλει κανείς να κρίνει με νηφαλιότητα το εκλογικό αποτέλεσμα του ΕΠΑΜ, θα πρέπει να το κρίνει με βάση αυτά τα δεδομένα. Χρειάζεται, δηλαδή, να αποκτήσουμε την αίσθηση του μέτρου.

Ναι ήταν πολιτική ήττα το γεγονός ότι δεν πετύχαμε το πολιτικό στόχο που είχαμε θέσει. Όμως στις συγκεκριμένες συνθήκες επίτευξη του πολιτικού στόχου μας θα σήμαινε μια ευρύτερη ανατροπή των πολιτικών συσχετισμών. Ήταν έτοιμη η κοινωνία για κάτι τέτοιο; Εκ του αποτελέσματος φαίνεται πώς όχι.

Κι αυτό γιατί στην κοινωνία κυριαρχεί ο φόβος και η ηττοπάθεια. Και στην διαχείριση του φόβου και της ηττοπάθειας υπερτερεί πάντα το σύστημα εξουσίας και ο υπόκοσμος. Μόνο αυτοί ξέρουν να μιλάνε την γλώσσα του φόβου και να τον διαχειρίζονται με επάρκεια.

Πρέπει να ξέρουμε ότι ο φόβος είναι πάντα κακός σύμβουλος. Σύντροφός του είναι πάντα το μίσος, το μίσος απέναντι σ' όλους. Το μίσος γεννά την ωμότητα, τον κυνισμό, την αναξιοπρέπεια και την αδιαλλαξία.

Γιατί κυριάρχησε ο φόβος και το μίσος; Τα ΜΜΕ; Όχι. Η κινηματική άπνοια οδήγησε σ' αυτά τα αποτελέσματα. Και γι' αυτήν φρόντισαν επαρκώς οι κομματικοί μηχανισμοί πρωτίστως της αριστεράς, αλλά και οι συνδικαλιστικές ηγεσίες.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η εργαζόμενη κοινωνία έχει χάσει προ πολλού τη συνοχή της και την έκφρασή της μέσα από τις δικές της συλλογικότητες κοινής δράσης. Κυριαρχεί ο ατομισμός. Ο καθένας για την πάρτη του και ο Θεός για όλους. Και καθώς οι απειλές πληθαίνουν και βαθαίνουν για την ίδια την ύπαρξη και την επιβίωση της μεγάλης πλειοψηφίας, η κοινωνική συνείδηση ανταγωνίζεται με τα πιο πρωτόγονα ένστικτα του φόβου.

Ο φόβος όμως δεν αντιμετωπίζεται παρά μόνο με οργάνωση και συλλογική δράση. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος. Δεν υπάρχει άλλο μέσο.

Είχε φτάσει το ΕΠΑΜ τους οργανωτικούς και συλλογικούς του δεσμούς με την πάσχουσα κοινωνία σε τέτοιο βαθμό που να άντεχαν μέσα σε τέτοιες συνθήκες φόβου ώστε να έδιναν ένα καλό εκλογικό αποτέλεσμα; Προφανώς όχι. Κι αυτό - είτε μας αρέσει, είτε δεν μας αρέσει - είναι το βασικό συμπέρασμα από το εκλογικό αποτέλεσμα του ΕΠΑΜ.

Σαν Μέτωπο έχουμε κατακτήσει μια αξιόλογη επιρροή μέσα στην κοινωνία. Μια επιρροή με βάση αυτά που λέμε, το ποιοι είμαστε, το ποιόν μας και τις θέσεις μας. Το μέγεθος αυτής της κοινωνικής επιρροής το διαπιστώσαμε σε κάθε βήμα και της προεκλογικής περιόδου. Είναι αυτό που εξέθρεψε στις γραμμές μας τις ιδιαίτερα θετικές προσδοκίες για το αποτέλεσμα.

Δεν ήταν λάθος η εικόνα που είχαμε για την κοινωνική επιρροή του πολιτικού μας λόγου. Για την ανταπόκριση του κόσμου. Όμως δεν αρκεί αυτό. Χρειάζεται και κάτι παραπάνω. Έπρεπε να είχαμε δεθεί περισσότερο με τον κόσμο αυτόν που έβλεπε και βλέπει σε μας μια πιθανή διέξοδο.

Έπρεπε να είχαμε δεθεί περισσότερο στη γειτονιά και στους εργασιακούς χώρους. Να έχουμε αποδείξει στην πράξη, στην καθημερινή πράξη ότι μας χρειάζεται. Και παρά τα μεγάλα βήματα που έχουμε κάνει, αυτό δεν το έχουμε κατακτήσει ακόμη. Να λοιπόν το βασικό συμπέρασμα που πρέπει να μας απασχολήσει σοβαρά.

Επομένως, ότι και να λέμε για το τι έφταιξε στον τρόπο που πολιτευτήκαμε μέσα στην προεκλογική περίοδο, ένα πράγμα δεν πρέπει να ξεχνάμε. Θα εισπράττουμε πάντα το αντίτιμο της δικής μας δουλειάς μέσα στην κοινωνία. Το αντίτιμο της κοινωνικής μας παρέμβασης στα πιο ζωτικά και άμεσα προβλήματα της πάσχουσας κοινωνίας.

Πρέπει λοιπόν να ξεκαθαρίσουμε ένα πράγμα. Άψογα να πήγαιναν όλα κατά την προεκλογική περίοδο. Ακόμη κι αν φτιάχναμε μια επικοινωνιακή εικόνα πολύ σικάτη και με σεξαπήλ, το εκλογικό αποτέλεσμα θα ήταν οριακά μόνο καλύτερο.

Ποια είναι τα βασικά προβλήματά μας

Για να πετυχαίναμε τον εκλογικό μας στόχο και να ανατρέπαμε ουσιαστικά το πολιτικό σκηνικό, θα έπρεπε τα κλιμάκια του ΕΠΑΜ να είχαν οργώσει όλη την Ελλάδα, τουλάχιστον δυό, ή τρεις φορές. Να είχαν κατακτήσει την αναγνώριση και την εμπιστοσύνη του κόσμου. Από τις πιο κακοπαθημένες γειτονιές της Αθήνας, έως το πιο απόμακρο βουνό της χώρας.

Δυστυχώς ξεκινήσαμε αργά να το κάνουμε και με πενιχρά μέσα. Να γιατί το βασικό μας καθήκον σήμερα είναι να δημιουργήσουμε τις οργανωτικές δυνατότητες για να κάνουμε ακριβώς αυτό. Να βρούμε τα μέσα, να ενεργοποιήσουμε τα χιλιάδες μέλη και φίλους σ' όλη την επικράτεια, ώστε να μην υπάρχει ούτε ένα χωριό, ούτε μια γειτονιά, χωρίς να γνωρίζει το ΕΠΑΜ, χωρίς να υπάρχουν σύνδεσμοι, ή πυρήνες του ΕΠΑΜ.

Μπορούμε να το πετύχουμε αυτό; Ναι μπορούμε. Το διαπιστώσαμε όχι μόνο κατά την διάρκεια των εκλογών, αλλά και μετά. Όπου κι αν πήγαμε, ακόμη κι εκεί που δεν μας ξέρανε, βρήκαμε ανθρώπους να μας ακούσουν, βρήκαμε ανταπόκριση. Σε ορισμένες περιοχές, που ούτε καν μας γνώριζαν, δεν χρειάστηκε παρά μόνο μια επίσκεψη για να κερδίσουμε ψήφους από το μηδέν. Όπου η πολιτική δουλειά ήταν συστηματική, πόρτα την πόρτα, πρόσωπο το πρόσωπο, είδαμε να επιτυγχάνονται εκλογικά αποτελέσματα που είχαμε θέσει ως άτυπο στόχο επικρατείας.

Ότι κερδίσαμε μέχρι τώρα, το κερδίσαμε στον δρόμο, πρόσωπο με πρόσωπο, στην πρώτη γραμμή. Δεν πρέπει να το ξεχνάμε ούτε στιγμή αυτό.

Όποιος νομίζει ότι με μια μαγική επικοινωνιακή πολιτική θα μας ανοίξουν οι πόρτες των ΜΜΕ και οι καρδιές του πλήθους που άγεται και φέρεται απ' αυτά, τότε ειλικρινά δεν έχει καταλάβει ούτε την άλφα-βήτα.

Κατά τη γνώμη μου όλη αυτή η κουβέντα περί επικοινωνιακής πολιτικής κρύβει δυο σοβαρές συγχύσεις. Αφενός, μια υπόκωφη διάθεση υποταγής στους κυρίαρχους τρόπους διαμόρφωσης της κοινής γνώμης. Χωρίς τα ΜΜΕ και τους διαμορφωτές της κοινής γνώμης δεν μπορούμε να τα καταφέρουμε, φαίνεται να πιστεύουν ορισμένοι. Κι αυτό είναι τραγικό λάθος. Είναι σαν να αποδέχεσαι ότι έχει χάσει πριν καν να δώσεις την μάχη.

Αφετέρου, λογικές ανάθεσης. Να αναθέσουμε σε κάποιους άλλους, έξω από εμάς και την συλλογική προσωπική μας δουλειά, σε κάποιους ειδήμονες, ειδικούς της επικοινωνίας, ή στην ίδια την επικοινωνία, αυτό που αδυνατούμε εμείς οι ίδιοι να κάνουμε. Δηλαδή να επικοινωνήσουμε απευθείας με τον κόσμο και να του φανούμε άμεσα και πρακτικά ωφέλιμοι στο πρόβλημά του.

Οι λογικές αυτές, ακόμη κι όταν δεν ομολογούνται ανοιχτά, απηχούν το αίσθημα της ήττας που πλημμυρίζει την κοινωνία και επιδρά και σε μας τους ίδιους. Όχι κύριοι, δεν κάνουν αδιαφιλονίκητο κουμάντο τα ΜΜΕ και οι διαμορφωτές κοινής γνώμης. Όχι, στον βαθμό που εμείς ξέρουμε να κάνουμε με σύστημα και συνέπεια την δουλειά μας.

Κι αυτή δεν είναι άλλη από το να συγκροτούμε γύρω από κάθε πυρήνα μας έναν ευρύ κύκλο φίλων του ΕΠΑΜ και ένα ακόμη πιο ευρύ σε συμμετοχή και απήχηση δίκτυο κοινωνικών μορφών πρωτογενούς οργάνωσης ευρύτερων στρωμάτων με βάση τα πιο ζωτικά και επείγοντα προβλήματα της πάσχουσας κοινωνίας. Μόνο έτσι μπορούμε να πορευτούμε και να κερδίζουμε τις μάχες μας. Ακόμη και τις εκλογικές.

Επομένως, τα κλιμάκια του ΕΠΑΜ θα πρέπει να επαναλάβουν τις περιοδείες που έκαναν. Θα πρέπει να τους δείξουμε ότι κρατάμε τις υποσχέσεις μας. θα πρέπει να τους δείξουμε ότι δεν είμαστε διάττοντες αστέρες της προεκλογικής περιόδου όπως όλοι οι άλλοι. Αν δεν το κάνουμε, απλά θα δείξουμε ότι είμαστε ανίκανοι της εμπιστοσύνης τους.

Ταυτόχρονα θα πρέπει να ενισχύσουμε με κάθε μέσο την παρέμβασή μας στην κοινωνία. Όχι προς άγρα ψήφων. Ούτε προς αναζήτηση ηλιθίων που πιστεύουν σε προεκλογικές υποσχέσεις. Πρέπει να παρέμβουμε με τέτοιο τρόπο ώστε να αμυνθεί συλλογικά η κοινωνία από την επίθεση μαζικής εξόντωσης που δέχεται. Να μην αφήσουμε μέτωπο κοινωνικής δράσης, ή αγώνα, που να μην παρέμβουμε με τρόπο λυτρωτικό για την κοινωνία. Για να κερδηθεί η εμπιστοσύνη πλατύτερων μαζών στη δική τους αυτενέργεια και αυτοοργάνωση. Να αναπτυχθεί η οργανωτικότητα και η συλλογική δράση των μαζών. Να αντιτάξουμε σφοδρή αντίσταση ενάντια στον εναγκαλισμό με κομματικού μηχανισμούς, που έχει σαν στόχο να πνίξει, ή να καθυποτάξει την πρωτοβουλία της κοινωνίας.

Οι δέκα λόγοι που πρέπει να τηρούμε ως ευαγγέλιο

Για να γίνει αυτό, θα πρέπει να ξαναθυμηθούμε ορισμένες βασικές αρετές που έκαναν να ξεχωρίσει το κίνημά μας.

1ο. Πρέπει να μάθουμε περισσότερο να ακούμε και λιγότερο να μιλάμε. Πρέπει να μάθουμε να καταλαβαίνουμε τον άλλο και λιγότερο να του επιβάλλουμε την άποψή μας ως μέτρο του αλάνθαστου. Δεν είμαστε ιεροκήρυκες στην έρημο. Ούτε ιεραπόστολοι ανάμεσα σε βάρβαρους ιθαγενείς. Είμαστε το ίδιο με τον λαό. Πρέπει να αποβάλουμε το άγχος να πείσουμε. Πρέπει να μάθουμε να συζητάμε και να αφήνουμε να εκφραστεί τον άλλο ελεύθερα, χωρίς ενοχές και επικρίσεις. Δεν πρέπει να κάνουμε διακρίσεις και οφείλουμε να απευθυνόμαστε σε όλους με τον τρόπο που ο καθένας κατανοεί ή βιώνει το πρόβλημα σήμερα.

2ο. Πρέπει να μάθουμε να συζητάμε ήρεμα, ήσυχα κι απλά. Όπως ξέρουμε να μιλάμε στους δικούς μας. Και η μεγάλη πλειοψηφία είναι δικοί μας και εμείς δικοί τους. Δεν ξεχωρίζουμε, ούτε διαφέρουμε από τον απλό κόσμο. Για να μας ακούσει θα πρέπει πρώτα τον ακούσουμε και ύστερα να μάθουμε να καταλαβαινόμαστε. Δεν είμαστε ούτε δεξιό, ούτε αριστερό γκρουπούσκουλο για να επενδύουμε στα αρνητικά του αντανακλαστικά. Εμείς οφείλουμε να απευθυνόμαστε στη λογική του και στην καρδιά του. Να τον κερδίζουμε με τη λογική και την καρδιά μας.

3ο. Πρέπει να αποκτήσουμε σχέσεις εμπιστοσύνης και να μην ξεχνάμε ότι το ΕΠΑΜ είναι μια ανοιχτή οργάνωση. Πρέπει επιτέλους να δείχνουμε εμπιστοσύνη στους συναγωνιστές, αλλά και στους φίλους. Να τους εμπλέκουμε στις διαδικασίες της οργάνωσης και στις δράσεις της. Δεν πρέπει επ' ουδενί να κλεινόμαστε μέσα στους πυρήνες, ή μέσα στα όργανα με μια λογική αυτάρκειας που δεν ταιριάζει στο ΕΠΑΜ. Ο πυρήνας οφείλει να αναπτύξει τέτοιους δεσμούς με το κοινωνικό του περιβάλλον που η ίδια η κοινωνία να αναφέρεται σ' αυτόν για όλα τα επίκαιρα προβλήματά της. Όπου έγινε αυτό, το ΕΠΑΜ απέκτησε την αίγλη και τον χαρακτήρα του Μετώπου που οφείλει να είναι.

4ο. Πρέπει να μάθουμε επιτέλους να ασκούμε και να μας ασκούν κριτική. Η οξύτητα του λόγου, οι αντιπαραθέσεις, ακόμη και οι χαρακτηρισμοί είναι πρακτικές που μπορούν να αντιμετωπιστούν μέσα στις διαδικασίες του ΕΠΑΜ. Αρκεί να τηρούνται αυτές οι διαδικασίες. Για κανένα μέλος του ΕΠΑΜ δεν υπάρχουν όρια στην κριτική που ασκεί, ούτε στον τρόπο που την ασκεί. Αρκεί να ασκείται με γνώμονα το καλό του ΕΠΑΜ, για την παραπέρα ανάπτυξή του. Αν ασκείται μόνο και μόνο για ρίξει ανάθεμα στο Μέτωπο, ώστε αυτός ή αυτοί που την ασκούν να την χρησιμοποιούν ως άλλοθι για να ακολουθήσουν άλλο δρόμο, για να αναζητήσουν βοσκή σε γνωστά κομματικά παχνιά, ή νοσηρές καταστάσεις, είναι κι αυτό δικαίωμα τους και δείχνει το ήθος και το επίπεδό τους. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ποτέ ότι μέτρο αλάνθαστο για καθένα μας ατομικά, αλλά και συλλογικά είναι η πράξη. Εκεί κρίνονται όλοι. Ότι κι αν λένε, όσο κουρνιαχτό κι αν σηκώνουν.

5ο. Το ΕΠΑΜ δεν διαθέτει και σωστά δεν διαθέτει, διαδικασίες σωφρονισμού. Όμως διαθέτει αρχές και διαδικασίες δημοκρατίας που μπορούν να λειτουργούν και να αποδίδουν μόνο στο βαθμό που το κάθε μέλος του ξεχωριστά και όλα μαζί ξέρουν να τις υπερασπίζονται και να τις τηρούν. Παρατράγουδα συμβαίνουν και θα συμβαίνουν. Αυτή είναι η διαλεκτική της ζωής μιας οργάνωσης. Όσο δημοκρατική κι αν είναι. Η γκρίνια όμως δεν ωφελεί σε κανέναν. Και γκρίνια είναι να με ενοχλεί κάτι και να μην χρησιμοποιώ τις προβλεπόμενες διαδικασίες του ΕΠΑΜ προκειμένου να το διορθώσω. Και οφείλουμε να πούμε ότι το ΕΠΑΜ διαθέτει διαδικασίες που επιτρέπουν ακόμη και στο πιο πρόσφατο μέλος του να κυνηγήσει ένα θέμα που το απασχολεί μέχρι τέλους, μέχρι να βρει τη λύση του. Εκτός κι αν η γκρίνια κρύβει προσωπικές βλέψεις και νοσηρές επιδιώξεις.

6ο. Πρέπει να μάθουμε να αντιμετωπίζουμε συναγωνιστές και φίλους με ηπιότητα. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να αντιμετωπίζουμε ως παρίες, ή εχθρούς όσους π.χ. δεν δούλεψαν κατά τη διάρκεια των εκλογών, όσους λύγισαν κάτω από το βάρος των υποχρεώσεων, ή του αγώνα. Και κυρίως δεν πρέπει επ' ουδενί να αντιμετωπίσουμε ως βλάκες, ηλίθιους, ή δεν ξέρω κι 'γω τι όσους δεν μας ψήφισαν, έστω κι αν υπολογίζαμε στην ψήφο τους. Δεν υπάρχει χειρότερος κοινοβουλευτικός κρετινισμός απ' αυτόν που μετρά τη δυναμική και το εκτόπισμα μιας δύναμης με βάση τις ψήφους που παίρνει. Ας αφήσουμε όλους τους άλλους να συμπεριφέρονται ως χουλιγκάνοι, με όλο το οπαδικό, ή κοπαδικό μένος που εμφυτεύει η πολιτική ως άθλημα ηλιθίων και κομματόσκυλων. Αυτό το λάθος δεν πρέπει να το κάνουμε. Πρέπει να καλωσορίζουμε στο πλευρό μας όποιον δέχεται να παλέψει μαζί μας, έστω κι αν νιώθουμε προδομένοι από την προηγούμενη στάση του, ή από την ψήφο του στις εκλογές.

7ο. Πρέπει επιτέλους να ανοίξουμε τους πυρήνες στην κοινωνία. Η απλή σύσκεψη με φίλους, η τακτική περιοδεία στον κοινωνικό χώρο ευθύνης, η παρέμβαση στα προβλήματα που ταλανίζουν τον κόσμο, η συμμετοχή σ' όλα τα μέτωπα και τις δράσεις που αναπτύσσονται στην περιοχή, όλα αυτά κι άλλα πολλά συνιστούν την παρουσία του πυρήνα στην κοινωνία. Πρέπει οι πυρήνες να γίνουν σημείο αναφοράς στην κοινωνία για το ήθος, το επίπεδο και την δράση για το καλό όλων. Πρέπει να σταματήσουμε να τιμωρούμε τους εαυτούς μας και τους άλλους, όταν δεν βλέπουμε γρήγορα και απτά αποτελέσματα. Η δουλειά που κάνουμε είναι μακρόχρονη και λειτουργεί συσσωρευτικά. Ξαφνικά θα γίνει το μπαμ και θα φανεί το αποτέλεσμα της δουλειάς μας. Γι' αυτό και πρέπει να απαλλαγούμε από το άγχος του γρήγορου απτού αποτελέσματος. Το μονοπάτι που έχουμε πάρει είναι μακρύ, δύσβατο και ομιχλώδες και μόνο αυτοί που ξέρουν πώς να το περπατήσουν θα μπορέσουν να δουν τελικά τις ολοφώτεινες κορυφές του αγώνα για μια νέα Ελλάδα.

8ο. Πρέπει επιτέλους να σταματήσουμε να αντιμετωπίζουμε τα όργανα του ΕΠΑΜ ως διορισμένη ηγεσία του Μετώπου και τα μέλη τους ως αξιωματούχους. Τα μέλη των οργάνων δεν είναι αξιωματούχοι. Είναι υπηρέτες των μελών και του Μετώπου. Είναι συναγωνιστές που διαφέρουν ως προς τα άλλα μέλη, μόνο ως προς το γεγονός ότι έχουν φορτωθεί μεγαλύτερες ευθύνες κι επομένως είναι πολύ περισσότερο εκτεθειμένοι τόσο εντός, όσο και εκτός του ΕΠΑΜ.

Όποιος έχει βρεθεί σε κάποιο από τα όργανα γνωρίζει από πρώτο χέρι τι απαιτήσεις υπάρχουν από τον ίδιο σε χρόνο, σε αφοσίωση, σε αποτελεσματικότητα. Τα μέλη των οργάνων δεν έχουν οικογένειες, τις έχουν εγκαταλείψει. Δεν έχουν προσωπική ζωή, επίσης την έχουν εγκαταλείψει. Δεν έχουν καμιά, μα καμιά προσωπική απολαβή, διότι καμιά ανταμοιβή δεν προβλέπεται. Ούτε υπάρχει. Κι όλα αυτά εθελοντικά, προκειμένου να διεκπεραιώσουν τα καθήκοντά τους στο μέτρο πάντα του προσωπικά δυνατού.

Στους ρυθμούς αυτούς και σ' αυτές τις συνθήκες ελάχιστοι αντέχουν. Πολλοί καταρρέουν, φθείρονται και λυγίζουν. Και είναι φυσιολογικό. Γι' αυτό και έχουμε τακτικό ετήσιο συνέδριο, έτσι ώστε να αλλάζει η σύνθεση των οργάνων. Προβλέπουμε την ανάκληση για όποιον δεν στέκεται στο ύψος των απαιτήσεων. Έχουμε οριζόντια μορφή οργάνωσης, έτσι ώστε να μην επαφίενται τα πάντα στους αιρετούς των οργάνων.

Άλλωστε μέσα στο ΕΠΑΜ οι τρομακτικές απαιτήσεις όσων καταλαμβάνουν θέσεις κεντρικών οργάνων είναι η αναγκαία φυσική επιλογή για όσους λατρεύουν την καρέκλα, αλλά είναι πολύ λίγοι για τις απαιτήσεις αυτής της καρέκλας. Τα προηγούμενα χρόνια είχαμε αρκετούς που μετά την προσωπική τους αποτυχία να αντέξουν την πίεση των απαιτήσεων και των καθηκόντων, έφυγαν καταγγέλλοντας το Μέτωπο για ήθη και πρακτικές που οι ίδιοι ήταν εθισμένοι. Όταν είσαι μηδενικό και νομίζεις πώς κάτι είσαι, ενώ δεν είσαι ικανός για ένα δράμι πρακτικής δουλειάς, είναι εύκολο να καταγγείλεις όλους τους άλλους που μπορούν να επιτελούν αυτό στο οποίο απέτυχες εσύ παταγωδώς.

Όλα αυτά οφείλει να μην τα ξεχνά κανένας και πρωτίστως οι συναγωνιστές των οργάνων. Διαταγές και εντολές στο ΕΠΑΜ δεν υπάρχουν. Κανείς δεν μπορεί να δίνει εντολή ελέω κεντρικού οργάνου. Μόνο πειθώ και συναίνεση μπορεί να υπάρξει, αλλά και κύρος που κατακτιέται εν τοις πράγμασι κι όχι λόγω θέσης.

Κι ο λόγος είναι απλός. Η πολιτική δουλειά στο Μέτωπο βασίστηκε και βασίζεται στην εθελοντική προσφορά κι επομένως όλοι μας - πρωτίστως τα μέλη των οργάνων - πρέπει να σεβόμαστε την προσφορά του κάθε μέλους, ή φίλου του ΕΠΑΜ. Και να μην ξεχνάμε ότι όλοι μας λογοδοτούμε για ότι κάνουμε κι όχι μόνο τα όργανα.

Βέβαια, οι συναγωνιστές των κεντρικών οργάνων συνιστούν έναν εύκολο στόχο για όποιον θέλει να τους μετατρέψει σε σάκο του μποξ. Το καθήκον όμως κάθε μέλους του ΕΠΑΜ, που σέβεται τον εαυτό του και το Μέτωπο, είναι να κρίνει συγκεκριμένα την απόδοση των οργάνων, αλλά και όσων τα απαρτίζουν. Συγκεκριμένα σημαίνει με βάση πράξεις και ενέργειες, ή πολιτικές, που σε όλους είναι γνωστές και ο καθένας μπορεί να τις κρίνει. Διαφορετικά η κριτική που ρίχνει απλά ανάθεμα γενικά και αόριστα, δεν είναι παρά χαρακτηριστική ένδειξη εκφυλισμού, ή δολιότητας. Δυστυχώς δεν υπάρχει πιο καρεκλοκένταυρος στην αντίληψη και στην πρακτική από αυτόν που κατακρίνει τα όργανα και τους ρίχνει ανάθεμα χωρίς να μιλά συγκεκριμένα. Η τακτική κρύβει τη γνωστή λογική του φύγε εσύ, να έρθω εγώ. Ή το γνωστό σύνδρομο του Ιζνογκούντ.

9ο. Πρέπει να είμαστε ξεκάθαροι στα ζητήματα πολιτικής ηθικής που αντιπροσωπεύει το ΕΠΑΜ. Είμαστε σαν του άλλους, ή κάτι ριζικά διαφορετικό στον τρόπο δράσης και αντίληψης; Μήπως πρέπει να γίνουμε σαν τους άλλους προκειμένου να μπορούμε, ίσως, πιο εύκολα να συγκεντρώνουμε ψήφους; Προσωπικά θεωρώ ότι είμαστε ο μόνος πολιτικός σχηματισμός που - με όλα τα προβλήματα και τις αδυναμίες μας - φέρνει νέα ήθη και τρόπους συμπεριφοράς στην πολιτική ζωή του τόπου.

Μας αγγίζει κάτι τέτοιο; Ή μήπως είναι καλύτερα να γίνουμε κάτι σαν τον ΣΥΡΙΖΑ; Είμαι σίγουρος ότι ξέρετε την διαφορά ανάμεσα στην αξιοπρέπεια ενός μαχητή της ζωής, που δεν ενδίδει έστω κι αν περνά δύσκολα, έστω κι αν αντιμετωπίζει αδιέξοδα και σ' εκείνον που εντυπωσιάζεται από τα φρου-φρου και τα αρώματα των επίσημων σαλονιών της πολιτικής.

Άλλωστε το δίλημμα πάντα υπήρχε, μαχητής της ζωής, ή κοκότα πολυτελείας στα σαλόνια της επίσημης πολιτικής; Όποιος ντρέπεται να βρίσκεται, ή να συμπορεύεται με μια πληβειακή οργάνωση σαν το ΕΠΑΜ και ζηλεύει τα σαλόνια της επίσημης πολιτικής, είναι ελεύθερος να πάει. Είναι σαν το μπλε χάπι του Μάτριξ. Μόνο όποιος έχει ψυχή, μυαλό, σθένος και αξιοπρέπεια μπορεί να αντιμετωπίσει την πραγματικότητα και να την πολεμήσει μέχρι τέλους. Οι υπόλοιποι θα σαγηνεύονται πάντα από τον επίσημο εικονικό κόσμο, έστω κι αν αυτός απαιτεί ηθική και αξιοπρέπεια κοκότας. 

Πρέπει λοιπόν να αποφασίσουμε τι είμαστε. Τι θέλουμε να είμαστε. Μαχητές, ή κοκότες προς εξαγορά από τον πλειοδοτούντα; Δίνουμε την μάχη για μια καλύτερη ζωή, για μια νέα Ελλάδα, ή για προσωπική πολιτική καριέρα; Προσωπικά θέλω να τοποθετηθεί ο κάθε συναγωνιστής, γιατί θέλω να ξέρω σε τι οργάνωση ανήκω. Αν επιτρέπουμε προσωπικές στρατηγικές μέσα στο ΕΠΑΜ. Αν επιτρέπουμε όποιος έχει χρήματα να κάνει τον δικό του προεκλογικό αγώνα για να μαζέψει την δική του πολιτική προίκα, για να την κάνει άραγε τι; Αν επιτρέπουμε λογικές σταυροδοσίας μέσα στο ΕΠΑΜ, ή να χρησιμοποιούνται οι οργανώσεις του Μετώπου ως εκλογικά κέντρα συγκεκριμένων υποψηφίων.

Αν δεν μας ενοχλούν όλα αυτά, τότε οφείλω να το ξέρω, διότι εγώ προσωπικά - δεν ξέρω για εσάς - δεν μπορώ να υπηρετήσω μια τέτοια οργάνωση. Κι όπως το έχω πει κι άλλοτε. Ο δρόμος μου είναι ήδη χαραγμένος. Και ξέρω να τον περπατήσω ακόμη και μοναχός μου αν χρειαστεί. Και δεν με νοιάζει να καταλήξω σαν τον γιατρό στο έργο του Ίψεν, Ο εχθρός του Λαού.

10ο. Χωρίς όλα τα παραπάνω δεν μπορεί να υπάρξει ΕΠΑΜ. Δεν υπάρχει λόγος να υπάρχει ΕΠΑΜ, διότι πολύ απλά ότι κι αν κάνει, ότι κι αν λέει δεν θα είναι τίποτε άλλο εκτός μια από τα ίδια. Να γιατί οφείλουμε όλα τα παραπάνω να τα τηρούμε με θρησκευτική ευλάβεια. Όχι από προσωπικό γινάτι. Ούτε από προσωπική ανάγκη. Αν είναι να κερδίσουμε την πατρίδα μας, αν είναι να ελπίζουμε ότι δεν θα χαθούμε στις στάχτες μιας χώρας σε αποκαΐδια, κι ενός λαού σε γενοκτονία, αν θέλουμε να υπάρχει έστω μια αμυδρή ελπίδα ότι τελικά θα τα καταφέρουμε, αυτό μπορεί να γίνει μόνο με μια τέτοια μορφή οργάνωση, όπως είναι το ΕΠΑΜ. Δεν μπορεί να γίνει αλλιώς.

3.000 χρόνια ιστορίας κοινωνικών αγώνων για την πρόοδο, την ελευθερία και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια διδάσκει ότι μόνο μια πρωτογενώς μετωπική, ανοιχτή, οριζόντια από τα κάτω και ταυτόχρονα ενιαία οργάνωση που απευθύνεται με ριζικά νέους όρους συμπεριφοράς στους καταπιεσμένους μπορεί να τα καταφέρει. Καμιά άλλη. Όλες οι άλλες μορφές οδήγησαν είτε σε τραγικές ήττες και οπισθοδρομήσεις, είτε σε τερατογενέσεις στην περίπτωση που η διαλεκτική της ζωής τους επέτρεψε να επικρατήσουν.

Δεν έχουμε ακόμη το Μέτωπο που όλοι ονειρευόμαστε, αλλά δεν πρόκειται να το έχουμε ποτέ αν δεν επιμείνουμε στο να αποβάλουμε το σαράκι του γκρουπούσκουλου που μας ταλαιπωρεί. Στον προεκλογικό αγώνα υπήρχαν συναγωνιστές που δυστυχώς έδιναν τον αγώνα με λογική και φρασεολογία αριστερού γκρουπούσκουλου. Σαν να ήταν εν δυνάμει συνιστώσα του ΣΥΡΙΖΑ, ή του ΑΝΤΑΡΣΥΑ, ή ακόμη χειρότερα σαν ΚΟΒ του ΚΚΕ.

Όσο πρόβλημα συνιστά στο Μέτωπο να παρασυρθεί από εθνικιστικές λογικές, που ειδικά στις μέρες μας οδηγούν αναγκαστικά στην αγκαλιά του φασισμού, άλλο τόσο επικίνδυνο είναι να ταυτιστεί με κάποια παραλλαγή της αριστεράς. Τι πρέπει να γίνει για να κατανοήσουμε ότι δεξιά-αριστερά σήμερα δεν υφίσταται παρά μόνο για να διασπά και να σπέρνει διχόνοια μέσα στον λαό; Τι πρέπει να υποστούμε για να αντιληφθούμε ότι το να προσεγγίζουμε τα προβλήματα ως δεξιά, ή αριστερά, παίζουμε το παιχνίδι του καθεστώτος και σ' αυτό θα κερδίζουν πάντα οι κομματικοί και άλλοι μηχανισμοί της εξουσίας;

Όσο επικίνδυνος είναι για την πατρίδα σήμερα ο βαμμένος δεξιός, ή ο θρησκόληπτος που απαιτεί να πιστεύει κανείς σαν την αφεντομουτσουνάρα του για να σταθεί στο πλευρό του, άλλο τόσο επικίνδυνος είναι κι εκείνος που εξισώνει την αριστερά με την πρόοδο. Και πολύ χειρότερος είναι εκείνος που τυφλωμένος από τις ιδεοληψίες του, θεωρεί ότι οι σημερινοί κομματικοί σχηματισμοί είναι αιώνιοι, ελέω Γιαχβέ και μπορούν να παίξουν άλλο ρόλο, απ' αυτόν που παίζουν εδώ και δεκαετίες. Αρκεί να υπάρξει καλή διάθεση, ή μια άλλη καλή ηγεσία.

Όλοι αυτοί που σκέφτονται έτσι να είστε σίγουροι, θα είναι οι πρώτοι που θα σηκώσουν όπλο, ή χέρι εναντίον των αντιπάλων τους, που θα δικαιολογήσουν την βία και την ανοιχτή καταστολή της κυβέρνησης του δικού τους κόμματος, όταν ο κομματικός μηχανισμός επικαλεστεί τα ιερά και όσια της ιδεολογίας, ή της θρησκοληψίας τους. Ή θα κρυφτούν στο σπίτι τους όταν διαψευσθούν οι αυταπάτες τους, αφήνοντας να γίνει η Ελλάδα και ο λαός της στάχτη και μπούρμπερη. Από τέτοια ψυχικά και πνευματικά ερείπια έχει πλημμυρίσει ο τόπος στις μέρες μας.

Όταν ο νους και η ψυχή σου έχει αιχμαλωτιστεί από τους δαίμονες της μεταφυσικής των ιδεών, τότε μετατρέπεσαι πολύ εύκολα σε δήμιο του διπλανού σου, του αδελφού, ή του συγγενή σου, της ίδιας της πατρίδας σου. Γιατί απέναντι σ' όλους αυτούς υπάρχει κάτι πολύ ανώτερο που οφείλεις να υπηρετείς τυφλά. Η ιδεολογία σου, ή η θρησκεία σου. Μια ιδεολογία που όπως όλες οι ιδεολογίες και οι δίδυμες αδερφές τους, οι θρησκείες, συνιστούν την αποκάλυψη της πιο απόλυτης αλήθειας επί της γης. Κι επομένως κανείς άπιστος δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται ισότιμα, σαν συμπατριώτης, ή έστω σαν συνάνθρωπος.

Να τελειώνουμε επιτέλους με όλα αυτά. Πρώτα και κύρια στις γραμμές μας.

Και κάτι άλλο. Σέχτα δεν είναι μια οργάνωση, ή μια πολιτική επιλογή που την ακολουθούν λίγοι. Άλλωστε, ο κλασσικός τύπος σέχτας είναι η θρησκευτική που πολλές απ' αυτές είχαν και έχουν εκατομμύρια οπαδούς. Σέχτα είναι η οργανωμένη προσπάθεια να επιβληθεί στην κοινωνία ένα δόγμα παρά και ενάντια στις ανάγκες της ζωντανής πραγματικότητας. Ο αριθμός των οπαδών δεν αλλάζει τον χαρακτήρα της σέχτας, ακόμη κι αν την μετατρέπει σε μόδα για τους πολλούς.

Τι άλλο εκτός από σέχτες απέναντι στην κοινωνία είναι τα σημερινά κόμματα; Το γεγονός ότι διαθέτουν ακολουθίες οπαδών, αυτό δεν φανερώνει τίποτε άλλο εκτός από την μετάλλαξη του ελληνικού έθνους σε ένα έθνος δούλων, ραγιάδων και υπεξουσίων. Μια μετάλλαξη που επήλθε τουλάχιστον τα τελευταία τριάντα χρόνια και οδήγησε στην ψυχοπνευματική οπισθοδρόμηση του Έλληνα στην κατάσταση που περιγράφει ο Ανώνυμος συγγραφέας της Ελληνικής Νομαρχίας του 1805. Να τρέμει να διεκδικήσει ακόμη και τα πιο φυσικά, ή αναπαλλοτρίωτα δικαιώματα της ανεξάρτητης ύπαρξής του.

Ο Ανώνυμος Έλληνας του 1805 δεν αντιπροσώπευε κανενός είδους σέχτα, έστω κι αν τις απόψεις του και τις προτροπές του τις αποδέχονταν κυριολεκτικά ελάχιστοι. Ίσως πολύ λιγότεροι κι απ΄ όσοι υπολογίζουμε εμείς σήμερα. Έστω κι αν τον αντιμετώπιζαν ως σέχτα, σχεδόν όλοι οι σύγχρονοί του.

Στην πράξη συνιστούσε τη σπίθα που θα άναβε αναγκαστικά, αν το έθνος, ή το γένος όπως αυτοπροσδιορίζονταν στα πρώτα του επαναστατικά βήματα, επέλεγε τον λυτρωμό του. Κι έτσι έγινε. Αν δεν γινόταν, απλά θα έσβηνε και μαζί της θα έσβηνε και η δυνατότητα να υπάρξει ανεξάρτητο και ελεύθερο ελληνικό έθνος.  

Όσο εμείς στο ΕΠΑΜ, τόσο εντός, όσο και εκτός, παλεύουμε ασυμβίβαστα εναντίον της ιδεολογικής και θρησκευτικής περιχαράκωσης που διχάζει τον λαό. Όσο ασκούμε ανελέητη κριτική σε αριστερές και δεξιές θρησκοληψίες, σε ιδεοληπτικές καθαρότητες, που τείνουν να συγκαλύψουν τα κοινά συμφέροντα του λαού και την ανάγκη για τον εθνικοαπελευθερωτικό του αγώνα. Όσο αγωνιζόμαστε να κρατάμε την οργάνωση του Μετώπου ανοιχτή για να λειτουργούμε ως καταλύτης ενότητας του ίδιου του λαού, ως μοχλός για την δική του απελευθέρωση. Τόσο το Μέτωπο θα καταπολεμά κάθε λογική και πρακτική σέχτας. Ακόμη κι αν όλη η κοινωνία βυθίζεται στον σεχταρισμό, τον σκοταδισμό και την ανυποληψία.

*Πολιτική Εισήγηση στην 4η Τακτική Σύνοδο του Εθνικού Συντονιστικού Συμβουλίου του ΕΠΑΜ, 14-15/6/2014.